نحوه عملکرد اکسی توسین
هورمون اکسی توسین در هیپوتالاموس (بخش دی انسفالون) تولید و توسط غده هیپوفیز (هیپوفیز) آزاد می شود. هم در مغز و هم در بقیه بدن، جایی که از طریق سیستم خون می رسد، عمل می کند.
بر اساس مطالعات علمی، اکسی توسین باعث تحریک جنسی، رفتار پیوندی و (پس از تولد) مراقبت مادر از نوزاد در مغز می شود. به همین دلیل، اغلب از آن به عنوان "هورمون عشق" یاد می شود.
هنگامی که اکسی توسین در جریان خون آزاد می شود، تعدادی اثرات دارد که اغلب با زایمان همراه است. این باعث انقباضات ماهیچه های رحم می شود - همچنین به عنوان "انقباض" در هنگام زایمان شناخته می شود. بنابراین، این هورمون می‌تواند به‌عنوان داروی خارجی برای القای زایمان زودرس یا تقویت انقباضات بسیار ضعیف تجویز شود.
پس از زایمان، اکسی توسین از افزایش خونریزی پس از زایمان جلوگیری می کند و باعث جدا شدن جفت از رحم می شود. در دوران شیردهی باعث انقباض غدد پستانی می شود تا شیر به سمت نوک پستان منتقل شود (رفلکس تخلیه شیر).
علاوه بر این، اکسی توسین - به ویژه در دوزهای بالا - می تواند میزان ادرار را کاهش دهد. با این حال، از آنجایی که هورمون خیلی سریع تجزیه می شود، این اثر در عمل به سختی قابل توجه است.
این توضیح می دهد که چرا اکسی توسین در ابتدای بارداری کمتر موثر است (مقدار کم استروژن) در حالی که تحریک پذیری گیرنده های اکسی توسین به طور قابل توجهی در پایان بارداری افزایش می یابد (جفت استروژن بیشتری تولید می کند).
جذب، تجزیه و دفع
به دلیل ساختار آن، اکسی توسین در معده غیرفعال می شود، به همین دلیل است که به صورت داخل وریدی تجویز می شود.
مدت زمانی که در آن مقدار اولیه هورمون به نصف تجزیه می شود و در نتیجه غیرفعال می شود، تنها چند دقیقه است. این هورمون عمدتاً در کلیه ها و کبد و همچنین در غده پستانی در دوران شیردهی تجزیه می شود.
زنان باردار همچنین دارای یک آنزیم تجزیه کننده اکسی توسین به نام اکسی توسیناز هستند.
چه زمانی از اکسی توسین استفاده می شود؟
اکسی توسین برای استفاده در زنان باردار برای القای زایمان و در حین زایمان برای تقویت یا تحریک انقباضات تایید شده است. پس از تولد، این هورمون برای جلوگیری از خونریزی (پیشگیری از خونریزی) و تسریع در دفع جفت تجویز می شود.
در برخی کشورها، اسپری بینی اکسی توسین در بازار موجود است که برای تحریک تخلیه شیر (اما نه تولید شیر) از غدد پستانی استفاده می شود.
خارج از حوزه‌های کاربرد رسمی تایید شده (یعنی «خارج از برچسب»)، اکسی توسین گاهی برای اوتیسم یا سایر اختلالات رفتاری تجویز می‌شود.
مدت زمان استفاده
نحوه استفاده از اکسی توسین
اکسی توسین عمدتاً به صورت تزریقی تجویز می شود. از آنجایی که ماده فعال به سرعت در بدن غیرفعال می شود (به ویژه در زنان باردار)، تجویز مداوم برای حفظ اثر ضروری است. اکسی توسینی که در خون در گردش است به مغز نمی رسد زیرا نمی تواند از سد خونی مغزی عبور کند.
اسپری بینی اکسی توسین به ویژه در خارج از مناطق مورد تایید استفاده می شود، زیرا این اسپری عملی تر از تزریق است، به خصوص زمانی که چندین بار در روز در مدت زمان طولانی تر استفاده شود. برخلاف تزریق، اسپری اکسی توسین اجازه می دهد تا مقداری از هورمون به مغز برسد.
عوارض جانبی اکسی توسین چیست؟
عوارض جانبی شایعی که در یک نفر از هر ده تا یک صد بیمار رخ می دهد عبارتند از انقباضات بیش از حد، آریتمی قلبی، ضربان قلب خیلی سریع یا خیلی آهسته، افزایش فشار خون، سردرد، حالت تهوع و استفراغ.
گاهی (در هر صدم تا هزارم بیمار) واکنش های آلرژیک و انقباضات دائمی رحم رخ می دهد.
هنگام استفاده از اکسی توسین چه مواردی را باید در نظر گرفت؟
موارد منع مصرف
اکسی توسین در موارد زیر نباید استفاده شود
- پره اکلامپسی (بیماری مخصوص بارداری با فشار خون بالا و احتباس آب در بافت)
- زایمان تشنجی
- موانع مکانیکی برای تولد
- پارگی قریب الوقوع رحم (پارگی رحم)
- جدا شدن زودرس جفت
- کمبود شدید اکسیژن در کودک
- ناهنجاری های موقعیتی کودک
تداخلات
از آنجایی که ماده فعال یک هورمون طبیعی است، تداخلات با سایر داروها نادر است. قبل از هر چیز، داروهایی که باعث طولانی شدن QT می شوند، یعنی شکل خاصی از تغییر ریتم قلبی، باید در اینجا ذکر شوند.
اینها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی (مانند آمی تریپتیلین، ونلافاکسین، سرترالین)، داروهای آسم (مانند سالبوتامول، تربوتالین)، آنتی بیوتیک ها (مانند اریترومایسین، سیپروفلوکساسین، آزیترومایسین) و ضد قارچ ها (مانند فلوکونازول، کتوکونازول) است.
پروستاگلاندین ها نباید قبل از اکسی توسین تجویز شوند، زیرا در غیر این صورت ماهیچه های رحم با شدت بیشتری نسبت به ماده فعال واکنش نشان می دهند.
در مصرف همزمان داروهایی که بر فشار خون تأثیر می گذارند (مانند داروهای فشار خون بالا) باید احتیاط کرد.
محدودیت سنی
بر اساس مصوبه، حوزه کاربرد فقط شامل زنان باردار و زنان بلافاصله پس از زایمان می شود. میزان مزایا و خطرات استفاده خارج از برچسب این هورمون در کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری های روانی هنوز به اندازه کافی روشن نشده است.
بنابراین استفاده بدون برچسب به صورت فردی توسط پزشک معالج تصمیم گیری می شود.
بارداری و تغذیه با شیر مادر
اگر از اکسی توسین در دوران شیردهی برای افزایش جریان شیر استفاده شود، ممکن است مقدار کمی از آن وارد شیر مادر شود. با این حال، خطر عوارض جانبی در نوزاد وجود ندارد، زیرا اکسی توسین خیلی سریع در معده غیرفعال می شود.
نحوه تهیه دارو با اکسی توسین
اکسی توسین معمولاً توسط پزشک (معمولاً به صورت انفوزیون) تجویز می شود.
اسپری بینی اکسی توسین از سال 2008 به صورت تجاری در آلمان به عنوان محصول نهایی موجود نبوده است، اما می توان آن را به صورت انفرادی در داروخانه ها تهیه کرد - اما فقط پس از تجویز پزشک.
اکسی توسین از چه زمانی شناخته شده است؟
هورمون اکسی توسین در آغاز قرن گذشته کشف شد. تأثیر آن بر رحم اولین بار توسط بیوشیمیدان انگلیسی هنری هالت دیل در سال 1906 توصیف شد.
این هورمون در سال 1927 نام خود را (از یونانی "okytokos" به معنی تحمل آسان) گرفت. ترکیب ساختاری آن تا سال 1953 رمزگشایی نشد، که پایه و اساس تولید ماده فعال را در مقادیر مربوطه گذاشت.
