بررسی اجمالی
- درمان: در صورت لزوم دارو یا جراحی همراه با پرتو، احتمالاً با مراقبت های روانی تکمیل می شود
- علائم: حملات درد مانند فلاش، بسیار کوتاه و بسیار شدید در صورت، اغلب با لمس خفیف، صحبت کردن، جویدن و غیره (شکل اپیزودیک) یا درد مداوم (شکل ثابت)
- علل و عوامل خطر: اغلب یک شریان بر روی عصب فشار می آورد (شکل کلاسیک)، بیماری های دیگر (شکل ثانویه)، علت ناشناخته (شکل ایدیوپاتیک)
- پیش آگهی: درد را می توان با درمان کنترل کرد، اما نمی توان آن را برای همیشه از بین برد.
نورالژی سه قلو چیست؟
این عارضه در مجموع خیلی شایع نیست و تخمین زده می شود که در حدود چهار تا 13 نفر در هر 100,000 مبتلا باشند. نورالژی سه قلو می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای 60 سال شایع تر است.
پزشکان بین نورالژی سه قلو کلاسیک، ثانویه و ایدیوپاتیک تمایز قائل می شوند.
نورالژی سه قلو: درمان
اساساً نورالژی سه قلو با دارو یا جراحی قابل درمان است.
نورالژی سه قلو، صرف نظر از شکل آن، در درجه اول توسط پزشکان با دارو درمان می شود. تمرکز بر از بین بردن علائم است.
این واقعیت که علل درد صورت به طور کامل شناخته نشده است، درمان نورالژی سه قلو را پیچیده می کند. اگر درمان مناسب پیدا شود، درد را می توان به خوبی کاهش داد، اما هرگز به طور کامل یا برای همیشه "توقف" نمی کند.
داروهایی برای نورالژی سه قلو
در اینجا از ترکیبات فعالی مانند کاربامازپین و اکسکاربازپین استفاده می شود. اغلب، باکلوفن عامل شل کننده عضلات نیز کمک می کند. در صورت امکان، پزشک تنها یک ماده فعال را برای نورالژی سه قلو (تک درمانی) تجویز می کند. اما در موارد درد شدید، دو دارو ممکن است مفید باشد (درمان ترکیبی).
پزشکان گاهی اوقات درد حاد را به صورت بستری در بیمارستان با ماده فعال فنی توئین درمان می کنند.
جراحی برای نورالژی سه قلو
در اصل، سه گزینه جراحی برای نورالژی سه قلو وجود دارد:
روش جراحی کلاسیک (کم فشار میکروواسکولار طبق گفته جانتا).
این روش در افراد سالم با خطر جراحی کم استفاده می شود. از طریق سوراخی در پشت سر، پزشک یک اسفنج گورتکس یا تفلون را بین عصب و رگ قرار می دهد. این کار برای جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن مجدد عصب سه قلو است.
عوارض جانبی یا خطرات احتمالی عمل شامل خونریزی، آسیب به مخچه و از دست دادن شنوایی و بی حسی صورت در سمت آسیب دیده است.
انعقاد حرارتی از راه پوست (طبق گفته سویت)
میزان موفقیت بلافاصله پس از جراحی بالا است: حدود 90 درصد از بیماران در ابتدا بدون درد هستند. با این حال، این موفقیت تنها در حدود یک در دو به طور دائمی باقی می ماند.
یک عارضه جانبی احتمالی از دست دادن حس گاهی دردناک در سمت آسیب دیده صورت است.
روش جراحی رادیو
اگر این روش بدون اعمال قبلی انجام شود، بیماران بیشتری بعد از عمل بدون درد هستند تا زمانی که عمل دیگری قبلاً انجام شده باشد. به طور کلی، تأثیر درمان معمولاً تنها پس از چند هفته رخ می دهد، یعنی به طور قابل توجهی دیرتر از سایر روش ها.
روش های درمانی جایگزین و درمان های خانگی
برخی افراد متقاعد شده اند که علاوه بر روش های درمانی کلاسیک پزشکی، روش های جایگزین مانند هومیوپاتی در درمان نورالژی سه قلو کمک می کند. به همین ترتیب، مسکن‌های گیاهی یا درمان‌های خانگی مختلفی مانند لامپ نور مادون قرمز، مخصوصاً دردهایی را که در نورالژی معمول است، درمان می‌کنند.
کارشناسان انجمن عصب‌شناسی آلمان (DGN) همچنین توصیه می‌کنند از آماده‌سازی‌های ویتامینی که مثلاً حاوی ویتامین B1 یا ویتامین E هستند، خودداری کنید. آماده سازی ویتامین ها اغلب به عنوان کاهش دهنده نوروپاتی ها، که شامل نورالژی سه قلو است، تبلیغ می شود. با این حال، هیچ مطالعه پزشکی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد.
نورالژی سه قلو: علائم
مشخصه نورالژی سه قلو درد در ناحیه صورت است
- به طور ناگهانی و ناگهانی (مانند حمله) شروع شود.
- برای مدت کوتاهی (کسری از ثانیه تا دو دقیقه) طول بکشد.
درد نورالژی سه قلو یکی از شدیدترین دردها است. در برخی موارد، آنها تا صد بار در روز تکرار می شوند (به ویژه در شکل کلاسیک بیماری). دردهای شدید و تیراندازی معمولاً باعث ایجاد انقباض انعکاسی در ماهیچه های صورت می شود، به همین دلیل است که پزشکان به این عارضه با عنوان tic douloureux (به فرانسوی «انقباض دردناک عضلانی») نیز اشاره می کنند.
- لمس پوست صورت (با دست یا باد)
- صحبت كردن
- مسواک زدن دندان ها
- جویدن و بلعیدن
برخی از بیماران به دلیل ترس از حمله درد، تا حد امکان کمتر غذا می‌خورند و می‌نوشند. در نتیجه، آنها اغلب وزن خود را کاهش می دهند (مقدار خطرناکی) و دچار کمبود مایعات می شوند.
گاهی اوقات هر سه شاخه عصب سه قلو یا هر دو نیمه صورت تحت تأثیر قرار می گیرند و هیچ فاز بدون درد بین حملات وجود ندارد - به عبارت دیگر، نورالژی سه قلو دائمی (طبق ICOP: نوع 2) همراه با درد مداوم وجود دارد.
علاوه بر این، برخی از مبتلایان اختلالات حسی (مانند گزگز، بی حسی) را در ناحیه ای که توسط عصب سه قلو تامین می شود، تجربه می کنند.
نورالژی سه قلو: علل
بسته به علت، انجمن بین المللی سردرد (IHS) نورالژی سه قلو را بر اساس طبقه بندی بین المللی سردرد (ICHD-3) به سه شکل طبقه بندی می کند:
نورالژی کلاسیک سه قلو
علاوه بر این، معمولاً چیزی بیش از تماس بین رگ و عصب وجود دارد: در نورالژی کلاسیک سه قلو، شریان آسیب‌دیده نیز عصب را جابه‌جا می‌کند، آن را بیشتر تحریک می‌کند و باعث التهاب و اختلال عملکرد عصب صورت می‌شود.
نورالژی سه قلو ثانویه
- بیماری هایی که در آن غلاف های محافظ رشته های عصبی (غلاف میلین) در سیستم عصبی از بین می روند ("بیماری های دمیلینه کننده"): به عنوان مثال. ام اس (MS).
- تومورهای مغزی، به‌ویژه نوروم‌های آکوستیک: این‌ها تومورهای نادر و خوش‌خیم اعصاب شنوایی و دهلیزی هستند. آنها روی عصب سه قلو یا یک رگ خونی مجاور فشار می آورند به طوری که هر دو به یکدیگر فشار می آورند. این علاوه بر این می تواند منجر به التهاب عصب سه قلو شود و باعث ایجاد درد شود.
- ناهنجاری های عروقی (آنژیوم، آنوریسم) در ناحیه ساقه مغز
بیماران مبتلا به نورالژی ثانویه سه قلو به طور متوسط جوانتر از افراد مبتلا به فرم کلاسیک این بیماری هستند.
نورالژی تریژمینال ایدیوپاتیک
در نورالژی سه قلو ایدیوپاتیک، که بسیار کمتر اتفاق می افتد، هیچ بیماری یا تغییر بافت دیگری در عروق و اعصاب درگیر را نمی توان به عنوان علت علائم شناسایی کرد (ایدیوپاتیک = بدون علت شناخته شده).
نورالژی سه قلو: معاینات و تشخیص
هر دردی در ناحیه صورت، نورالژی سه قلو نیست. به عنوان مثال، مشکلات مفصل گیجگاهی فکی، بیماری های دندانی یا سردرد خوشه ای نیز باعث ایجاد درد در صورت می شود.
اولین قدم در هنگام مشکوک شدن به نورالژی سه قلو، گرفتن سابقه پزشکی بیمار است: پزشک با جزئیات از بیمار در مورد شکایاتش سؤال می کند. سوالات احتمالی عبارتند از:
- دقیقا کجا درد داری؟
- درد چه مدت طول می کشد؟
- درد را چگونه احساس می‌کنید، مثلاً به‌صورت تیز، فشاری، مانند موجی؟
- آیا علاوه بر درد، شکایات دیگری مانند اختلالات حسی در سایر نقاط بدن، اختلالات بینایی، تهوع یا استفراغ دارید؟
سپس پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد. او به عنوان مثال بررسی خواهد کرد که آیا احساس (حساسیت) در ناحیه صورت طبیعی است یا خیر.
سپس بررسی‌های بیشتر مشخص می‌کند که آیا یک بیماری محرک زمینه‌ی نورالژی سه قلو است یا خیر. بسته به علائم، پزشک یک یا چند مورد از معاینات زیر را انجام می دهد:
استخراج و تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی: پزشک با استفاده از یک سوزن نازک و توخالی، نمونه ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) را از کانال نخاعی (پنکسیون CSF) می گیرد. در آزمایشگاه، متخصصان بررسی می کنند که آیا بیمار مبتلا به ام اس است یا خیر.
توموگرافی کامپیوتری (CT): با این کار، پزشکان در درجه اول ساختارهای استخوانی جمجمه را بررسی می کنند. هر گونه تغییر پاتولوژیک یکی از دلایل احتمالی حملات درد است.
معاینات الکتروفیزیولوژیکی: این معاینات شامل، برای مثال، SEP سه قلو (بررسی عملکرد مسیرهای عصبی حساس، به عنوان مثال لمس و احساس فشار)، بررسی، به عنوان مثال، رفلکس بسته شدن پلک و رفلکس ماستر.
سایر معاینات: معاینات بیشتر ممکن است لازم باشد، به عنوان مثال، با دندانپزشک، متخصص ارتودنسی یا متخصص گوش و حلق و بینی.
نورالژی سه قلو: دوره و پیش آگهی
در حدود یک سوم از افراد مبتلا، حتی با یک حمله نورالژی سه قلو باقی می ماند. در بیشتر افراد، حملات در ابتدا فقط گاهی اتفاق می‌افتند، اما با گذشت زمان انباشته می‌شوند. اگر حملات به طور متوالی افزایش یابند، می توان انتظار داشت که این بیماران برای مدت طولانی تری بیمار باشند و نتوانند برای این مدت کار کنند.
با یک برنامه درمانی مناسب، درد نورالژی سه قلو را می توان حداقل برای مدتی کاهش داد یا از بین برد. اما در حال حاضر این بیماری به طور کامل قابل درمان نیست. همچنین هنوز مشخص نیست که آیا و چگونه می توان از نورالژی سه قلو پیشگیری کرد.
