نحوه عملکرد لوودوپا
لوودوپا با افزایش غلظت دوپامین در مغز به عنوان پیش ساز دوپامین، حرکت کند و سفتی را در بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون بهبود می بخشد.
ماده پیام رسان دوپامین در مغز برای انتقال سیگنال ها بین سلول های عصبی - به ویژه آنهایی که در کنترل حرکت نقش دارند - استفاده می شود. یک منطقه مهم برای این، "substantia nigra" (لاتین به معنای "ماده سیاه") در مغز میانی است. اگر سلول های عصبی تولید کننده دوپامین در آنجا بمیرند، بیماری پارکینسون رخ می دهد.
دوپامین در بدن از اسید آمینه طبیعی (بلوک سازنده پروتئین) تیروزین تولید می شود. این به لوودوپا میانی و سپس بیشتر به دوپامین تبدیل می شود.
خود دوپامین برای بیماران پارکینسونی تجویز نمی شود زیرا نمی تواند از سد خونی مغزی عبور کند. همچنین منجر به بسیاری از عوارض جانبی محیطی (بر بدن) می شود.
با درمان لوودوپا از این دو مشکل جلوگیری می شود. این یک پیش ساز است، بنابراین در ابتدا کار نمی کند، می تواند از سد خونی مغزی عبور کند و سپس به سرعت در مغز به دوپامین تبدیل می شود.
از آنجایی که هیچ یک از این مواد قادر به عبور از سد خونی مغزی نیستند، لوودوپا به تنهایی وارد سیستم عصبی مرکزی می شود و در آنجا به دوپامین تبدیل می شود.
جذب، تجزیه و دفع
پس از مصرف، لوودوپا در قسمت فوقانی روده کوچک جذب خون می شود. اگر با معده خالی (ناشتا) مصرف شود، پس از حدود یک ساعت به بالاترین سطح خون می رسد.
لوودوپا از طریق جریان خون به مغز می رسد، جایی که به دوپامین تبدیل می شود و می تواند در مکان های اتصال آن (گیرنده ها) عمل کند. سپس به همان روش دوپامین طبیعی تجزیه می شود.
در مورد داروهایی که علاوه بر لوودوپا و بنسرازید، آنتاکاپون اضافه شده است، دومی با تجزیه دوپامین مقابله می کند. این باعث افزایش طول مدت اثر دارو می شود.
لوودوپا به سرعت تجزیه و دفع می شود. تقریباً یک ساعت و نیم پس از مصرف، نیمی از ماده موثره قبلاً از بدن خارج شده است. بنابراین ماده فعال باید در طول روز مصرف شود.
چه زمانی از لوودوپا استفاده می شود؟
یکی از زمینه های کاربرد لوودوپا بیماری پارکینسون (فلج تکان دهنده) است. همراه با لرزش، سفتی عضلانی و عدم حرکت (برادی‌کینزی) یا بی‌حرکتی (آکینزی) است.
در مقابل، علائم پارکینسون که در نتیجه درمان با داروهایی مانند داروهای اعصاب (ضد روان پریشی) رخ می دهد، نباید با لوودوپا درمان شود. در عوض، اگر علائم شدید باشد، در صورت امکان داروی ایجاد کننده تغییر می کند.
دومین حوزه کاربرد لوودوپا سندرم پای بیقرار (RLS) است، اگرچه ابتدا باید کمبود آهن یا سایر محرک ها را رد کرد.
از آنجایی که علائم فقط در هر دو مورد به صورت علامتی کاهش می یابند، درمان همیشه طولانی مدت است.
یکی دیگر از زمینه های کاربردی، به عنوان مثال، بیماری ارثی بسیار نادر سندرم سگاوا است، یک اختلال حرکتی که به دلیل نقص ژنتیکی کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال، درمان خارج از مجوز انجام می شود ("استفاده خارج از برچسب").
نحوه استفاده از لوودوپا
ماده فعال معمولاً به صورت قرص تجویز می شود. دوز کل روزانه نباید از 800 میلی گرم لوودوپا (در ترکیب با بنسرازید یا کاربیدوپا) تجاوز کند و در چهار دوز در طول روز تجویز می شود تا سطوح خونی تا حد امکان ثابت باشد.
دوز "به تدریج" افزایش می یابد، یعنی به آرامی تا زمانی که مقدار مطلوب ماده فعال پیدا شود. این همچنین عوارض جانبی را که در ابتدا بیشتر رخ می دهد کاهش می دهد.
دوز نیز برای درمان سندرم پای بیقرار به صورت جداگانه تعیین می شود.
لوودوپا چه عوارضی دارد؟
عوارض جانبی آشکار لوودوپا بر سیستم قلبی عروقی و دستگاه گوارش با ترکیب آن با بنسرازید یا کاربیدوپا کاهش می یابد.
با این وجود، بیش از ده درصد بیماران از دست دادن اشتها، اختلالات خواب، افسردگی، تهوع، استفراغ، اسهال و تغییر در سطح آنزیم های کبدی را تجربه می کنند. پس از درمان طولانی مدت، ممکن است یک پدیده به اصطلاح "ON-OFF" رخ دهد که در آن تحرک بیمار ناشی از لوودوپا به سرعت به بی حرکتی تبدیل می شود.
چنین پدیده‌های «ON-OFF» معمولاً پس از حدود پنج سال درمان با لوودوپا مشاهده می‌شوند و به احتمال زیاد به دلیل پیشرفت بیماری هستند.
هنگام مصرف لوودوپا چه مواردی را باید در نظر گرفت؟
موارد منع مصرف
اگر لوودوپا نباید مصرف شود:
- رشد اسکلتی هنوز کامل نشده است
- اختلال عملکرد غدد درون ریز شدید (مانند پرکاری تیروئید یا سندرم کوشینگ)
- اختلالات شدید متابولیک، کبد یا مغز استخوان
- بیماری کلیوی شدید
- بیماری قلبی شدید
- روان پریشی یا اسکیزوفرنی
- گلوکوم با زاویه باریک
تداخلات
مصرف لوودوپا با سایر مواد فعال می تواند منجر به تداخلاتی شود که بر اثربخشی درمان تأثیر می گذارد.
برخی از داروهای افسردگی که تجزیه مواد پیام رسان درون زا در مغز را کاهش می دهند (مهارکننده های مونوآمین اکسیداز/MAO) نیز می توانند منجر به بحران های فشار خون بالا شوند. به همین دلیل، درمان با لوودوپا نباید حداقل تا دو هفته پس از قطع مصرف مهارکننده MAO شروع شود.
سایر عوامل تحریک کننده گردش خون (مانند عواملی برای درمان آسم و درمان ADHD) نیز می توانند سیستم قلبی عروقی را بارگذاری کنند. بنابراین درمان باید به دقت توسط پزشک تحت نظر باشد. همین امر در مورد ترکیب داروهای فشار خون بالا و لوودوپا نیز صدق می کند.
از آنجایی که لوودوپا مانند اسیدهای آمینه (بلوک های سازنده پروتئین) در روده جذب می شود، مصرف همزمان یک وعده غذایی غنی از پروتئین (مثلا گوشت، تخم مرغ) می تواند مانع از جذب ماده فعال شود.
محدودیت سنی
آماده سازی ترکیبی لوودوپا و بنسرازید از سن 25 سالگی تایید می شود. لوودوپا همراه با کاربیدوپا از سن 18 سالگی.
بارداری و شیردهی
در مطالعات حیوانی، لوودوپا اثر مضری بر فرزندان نشان داد. هیچ نشانه ای از افزایش قابل توجه خطرات خاص از مشاهدات در انسان تا به امروز وجود ندارد. اگر درمان به وضوح نشان داده شده باشد، لوودوپا باید با کاربیدوپا در دوران بارداری ترکیب شود.
در عمل، تغذیه با شیر مادر تحت درمان ترکیبی با دوز متوسط با لوودوپا و کاربیدوپا با مشاهده خوب کودک و با رزرو قابل قبول است. باید به هر گونه عوارض جانبی و افزایش وزن کافی در کودک توجه شود.
نحوه دریافت دارو با لوودوپا
تمام داروهای حاوی ماده فعال لوودوپا با نسخه در آلمان، اتریش و سوئیس در دسترس هستند.
لوودوپا از چه زمانی شناخته شده است؟
لوودوپا اولین بار در دهه 1950 توسط آروید کارلسون، که بعدها جایزه نوبل سوئد را دریافت کرد، برای درمان حیوانات مبتلا به بیماری پارکینسون استفاده شد. در دهه بعد، لوودوپا بر روی انسان نیز آزمایش شد.
زمینه کاربرد، به عنوان مثال برای درمان مسمومیت با منگنز و بیماری خواب اروپایی گسترش یافت. لوودوپا به طور رسمی برای درمان بیماری پارکینسون در سال 1973 تایید شد.
این ماده فعال را می توان برای سندرم پای بیقرار نیز استفاده کرد. از آنجایی که حفاظت از حق ثبت اختراع اکنون منقضی شده است، اکنون ژنریک های متعددی حاوی لوودوپا وجود دارد.
ابداعات فنی اکنون امکان تزریق ژل حاوی لوودوپا را مستقیماً در روده کوچک با استفاده از یک پمپ مخصوص فراهم کرده است. این امر درمان "پدیده های ON-OFF" را آسان تر می کند.