نحوه عملکرد آمفوتریسین B
عامل ضد قارچ آمفوتریسین B باعث ایجاد منافذ در غشای سلول های قارچی می شود. مواد معدنی مانند پتاسیم و سدیم می توانند آزادانه از این منافذ عبور کنند و تعادل مواد معدنی به شدت تنظیم شده سلول قارچ را از بین ببرند.
غشای سلولی موجودات زنده عمدتاً از لیپیدها تشکیل شده است. علاوه بر این، موادی ذخیره می‌شوند که غشاء را متحرک و انعطاف‌پذیر نگه می‌دارند تا سلول بتواند عملکرد مطلوبی داشته باشد. در سلول های حیوانی (و در نتیجه انسان)، این ماده کلسترول است، در حالی که در سلول های قارچی یک ترکیب شیمیایی مشابه به نام ارگوسترول است. آمفوتریسین B خود را به طور خاص به ارگوسترول می‌چسبد و منافذی در غشای سلولی قارچ ایجاد می‌کند.
جذب، تخریب و دفع
آمفوتریسین B در صورت تجویز موضعی روی مخاط دهان و مصرف خوراکی به سختی جذب خون می شود.
چه زمانی از آمفوتریسین B استفاده می شود؟
آمفوتریسین B برای درمان موارد زیر تایید شده است:
- عفونت های مخمری مخاط دهان، دستگاه گوارش و مخاط واژن
- @ عفونت های قارچی سیستمیک شدید (که بر کل بدن تأثیر می گذارد).
عفونت‌های قارچی اندام‌های داخلی اغلب در بیماران نقص ایمنی مانند مبتلایان به HIV یا کسانی که عضو اهدایی دارند، رخ می‌دهد.
درمان تا زمانی که عفونت به طور ایمن درمان شود انجام می شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) همچنین آمفوتریسین را برای درمان برخی از عفونت‌های انگلی مانند لیشمانیوز، تریکوموناد و عفونت‌های تریپانوزوم توصیه می‌کند.
نحوه استفاده از آمفوتریسین B
برای درمان موضعی حفره دهان، ده تا صد میلی گرم آمفوتریسین B را به عنوان قرص مکیده یا به صورت سوسپانسیون در حفره دهان چهار بار در روز بعد از غذا و قبل از خواب پخش می کنند.
برای درمان داخل وریدی در بیمارستان، دوز را می توان چندین برابر تحت نظر پزشکی افزایش داد. مدت درمان معمولاً حدود دو هفته است، اما گاهی اوقات طولانی تر.
عوارض آمفوتریسین B چیست؟
هنگامی که به عنوان یک عامل درمانی مخاطی مصرف می شود، ماده فعال به سختی وارد خون می شود، به همین دلیل است که درمان معمولاً به خوبی تحمل می شود. شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از تهوع، استفراغ، اسهال، بثورات پوستی و خارش.
هنگامی که آمفوتریسین B به صورت داخل وریدی تجویز می شود، میزان عوارض جانبی بسیار بیشتر است. بیش از ده درصد از افرادی که تحت درمان قرار گرفته‌اند دچار سطوح پایین پتاسیم، سطح کراتینین بالا، تنفس سخت، تهوع و استفراغ، تغییر در عملکرد کلیه، فشار خون پایین، لرز و تب می‌شوند.
از هر ده تا صد بیمار یک نفر ممکن است دچار کم خونی، بثورات پوستی، سطوح پایین منیزیم خون و عملکرد ضعیف کبد شود.
هنگام استفاده از آمفوتریسین B چه مواردی را باید در نظر گرفت؟
موارد منع مصرف
آمفوتریسین B در موارد زیر منع مصرف دارد:
- حساسیت به ماده فعال یا هر یک از اجزای دیگر دارو
- اختلال شدید کبد و کلیه (فقط برای آماده سازی داخل وریدی اعمال می شود)
تداخلات دارویی
هنگام استفاده از آمفوتریسین B در برابر عفونت های قارچی مخاط دهان یا دستگاه گوارش، هیچ اثر متقابل شناخته شده ای با سایر مواد فعال وجود ندارد.
با این حال، در طول درمان داخل وریدی با آمفوتریسین B، ممکن است تداخل با سایر مواد فعال ایجاد شود. به عنوان مثال، عوامل کم آب کننده (ادرار آور مانند هیدروکلروتیازید و فوروزماید) و عواملی که به کلیه ها آسیب می رسانند، مانند داروهای ضد سرطان (مانند فلوسیتوزین، سیس پلاتین)، آنتی بیوتیک ها (مانند جنتامایسین)، و عوامل سرکوب کننده سیستم ایمنی (مانند سیکلوسپورین) ، در صورت ترکیب با آمفوتریسین B می تواند باعث افزایش آسیب به کلیه ها شود.
محدودیت سنی
آمفوتریسین B همچنین در نوزادان و کودکان قابل استفاده است. دوز با وزن بدن بیمار کوچک تنظیم می شود.
بارداری و شیردهی
فقط اطلاعات محدودی در مورد درمان با آمفوتریسین B در دوران بارداری و شیردهی موجود است. بنابراین، استفاده در زنان باردار و شیرده تنها باید پس از ارزیابی دقیق ریسک و فایده انجام شود.
به گفته متخصصان، درمان موضعی یا خوراکی نیازی به محدودیت شیردهی ندارد. اگر مصرف سیستمیک در طول دوره شیردهی ضروری باشد، شیردهی نیز مجاز است.
نحوه تهیه داروهای حاوی آمفوتریسین B
آماده‌سازی‌های حاوی ماده فعال آمفوتریسین B در آلمان، اتریش و سوئیس در انواع دوزها و دوزهای دارویی با نسخه در دسترس هستند.
آمفوتریسین B از چه زمانی شناخته شده است؟
آمفوتریسین A، که در محصول نیز موجود است، به ندرت اثر قارچ کشی دارد. در مقابل، ماده فعال آمفوتریسین B اکنون می تواند برای درمان موفقیت آمیز تقریباً تمام عفونت های قارچی استفاده شود.
