دژنراسیون ماکولا: علل، پیامدها، درمان

بررسی اجمالی

• دژنراسیون ماکولا چیست؟ بیماری پیشرونده چشم (AMD) که عمدتاً در سنین بالاتر شروع می شود، پزشکان AMD خشک را از مرطوب تشخیص می دهند.
• علائم: تاری دید در میدان دید مرکزی، کاهش دید رنگ و تفاوت روشنایی، خطوط مستقیم خمیده یا مخدوش به نظر می رسند. در مراحل پایانی، نقطه روشن، خاکستری یا سیاه در مرکز میدان دید. در موارد شدید، کوری گسترده.
• معاینات: گرید Amsler، افتالموسکوپی، آنژیوگرافی فلورسین، توموگرافی انسجام نوری، تعیین حدت بینایی.
• درمان: بسته به شکل دژنراسیون ماکولا. تجویز روی و اکسید مس، ویتامین ها، لیزر درمانی، فتودینامیک تراپی، لیزر درمانی، آنتی بادی درمانی، به ندرت جراحی.
• پیش آگهی: بیماری پیشرونده و غیر قابل درمان. دوره های فردی؛ AMD خشک معمولا به کندی پیشرفت می کند، AMD مرطوب معمولا سریعتر پیشرفت می کند.

دژنراسیون ماکولا چیست؟

پزشکان دژنراسیون ماکولا را یک بیماری پیشرونده چشم می نامند که عمدتاً در سنین بالا رخ می دهد. سلول های حسی در ناحیه خاصی از شبکیه، ماکولا، آسیب دیده و از بین می روند.

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن

انواع مختلفی از دژنراسیون ماکولا وجود دارد. تا کنون شایع ترین آن دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) است که می تواند به صورت خشک یا مرطوب رخ دهد. سایر اشکال دژنراسیون ماکولا نادرتر هستند که نقص ژنتیکی یا عوامل دیگر علت آن است.

در کشورهای صنعتی غربی، این بیماری به طور کلی شایع ترین علت اختلال بینایی قابل توجه در سنین بالاتر است. بر اساس تخمین ها، حدود 67 میلیون نفر در اتحادیه اروپا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن مبتلا هستند. سالانه حدود 400000 مورد جدید در اروپا اضافه می شود.

تخریب ماکولای خشک

از آنجایی که دژنراسیون ماکولا خشک در طول سال ها به کندی پیشرفت می کند، در ابتدا فقط کمی بر بینایی تأثیر می گذارد. با این حال، می تواند در هر زمان به دژنراسیون ماکولا مرطوب تبدیل شود. این سریعتر پیشرفت می کند.

دژنراسیون ماکولا مرطوب

در پاسخ، بدن تلاش می کند تا جریان خون را بازیابی کند. این مواد پیام رسان خاصی را تولید می کند که به عنوان فاکتورهای رشد (VEGF-A) شناخته می شوند. آنها تشکیل رگ های خونی کوچک جدید را تحریک می کنند. با این حال، عروق جدید همچنین از طریق شکاف های زیر شبکیه، جایی که در واقع به آن تعلق ندارند، رشد می کنند.

دژنراسیون ماکولا مرطوب بسیار سریعتر و خطرناکتر از شکل خشک پیشرفت می کند.

علائم دژنراسیون ماکولا چیست؟

اینکه چه علائمی رخ می دهد بستگی به میزان پیشرفت بیماری دارد.

علائم در مراحل اولیه

اغلب دژنراسیون ماکولا در مراحل اولیه یک یافته اتفاقی در چشم پزشک است، به خصوص که باعث درد نمی شود.

علائم در دوره بعدی

اولین علائم زمانی ظاهر می شوند که AMD پیشرفت می کند و هر دو چشم تحت تأثیر قرار می گیرند. به عنوان مثال هنگام خواندن این حالت وجود دارد: مرکز متن کمی تار یا با سایه خاکستری پوشانده شده است.

علاوه بر این، افرادی که تحت تاثیر قرار می گیرند گاهی اوقات محیط اطراف خود را به شکلی تحریف شده درک می کنند (دگرگونی). این امر به ویژه هنگام نگاه کردن به خطوط مستقیم، مانند الگوهای شبکه یا اتصالات کاشی مشهود است. خطوط مستقیم به طور ناگهانی مخدوش یا منحنی به نظر می رسند.

علاوه بر این، دید رنگی آسیب می بیند، زیرا در دژنراسیون ماکولا بخش بزرگی از مخروط ها (سلول های حسی بینایی برای درک رنگ) در شبکیه از بین می رود. رنگ ها به تدریج محو می شوند و کسانی که تحت تأثیر قرار می گیرند به طور فزاینده ای فقط سیاه و سفید می بینند.

اگر AMD وارد مرحله "مرطوب" خود شود، حدت بینایی به سرعت کاهش می یابد. علاوه بر این، اختلالات بینایی ناگهانی تا از دست دادن بینایی ممکن است رخ دهد، به عنوان مثال در صورت خونریزی از عروق ناپایدار.

علل و عوامل خطر

با این حال، از آنجایی که شبکیه اطراف لکه زرد اغلب دست نخورده باقی می ماند، فرد با این بیماری کاملاً کور نمی شود. بر این اساس، در دژنراسیون ماکولا، لبه‌های میدان بینایی هنوز درک می‌شوند، اما نه آنچه که فرد در مرکز میدان بینایی ثابت می‌کند.

ماکولا چیست؟

فقط با یک لکه زرد دست نخورده می توان چیزی را تثبیت کرد و به وضوح دید. بدون ماکولا، فرد نمی تواند بخواند، چهره ها را تشخیص دهد و محیط را فقط تاریک درک کند. از آنجایی که ماکولا به دلیل وجود سلول‌های حسی بسیار از بقیه شبکیه چشم متمایز است، به آن «لکه زرد» نیز می‌گویند.

فرآیندهای متابولیسم و ​​تخریب در شبکیه چشم

هنگامی که نور به سلول های حسی رسید، رنگدانه بینایی (رودوپسین) مصرف می شود. علاوه بر این، ذرات ریز (دیسک های غشایی) از میله ها جدا می شوند. برای اینکه برای محرک نور بعدی آماده شوند، میله ها باید ابتدا بازسازی شوند.

عوامل خطر برای AMD

عوامل خطر متعددی می توانند باعث ایجاد دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن شوند. این موارد به ویژه عبارتند از:

سیگار کشیدن: مصرف نیکوتین باعث بدتر شدن جریان خون از جمله در چشم می شود. در نتیجه، شبکیه به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی کند. علاوه بر این، محصولات متابولیک در شبکیه به راحتی با سیگار کشیدن حذف می شوند. بنابراین افرادی که سال ها سیگار می کشند بیشتر مستعد ابتلا به دژنراسیون ماکولا هستند.

احتمالاً فشار خون بالا (فشار خون بالا)، سخت شدن شریان ها ( تصلب شرایین) و افزایش BMI (شاخص توده بدن) باعث دژنراسیون ماکولا می شود. قرار گرفتن مکرر در معرض نور خورشید با چشم های محافظت نشده نیز به عنوان یک عامل خطر مشکوک است.

گاهی اوقات بیمارانی که داروی کلروکین را برای پیشگیری از مالاریا یا درمان بیماری‌های روماتیسمی التهابی مصرف می‌کنند، در این دوره دچار دژنراسیون ماکولا می‌شوند. با این حال، این موارد استثنایی هستند.

دژنراسیون ماکولا در نتیجه یک نقص ژنتیکی

برخی از افراد در دوران کودکی و نوجوانی به دلیل نقص ژنتیکی علائم معمول دژنراسیون ماکولا را بروز می دهند. نمونه هایی برای چنین نقایص ژنتیکی عبارتند از بیماری Best (دژنراسیون لکه زرد) و بیماری Stargardt. در مورد بیماری استارگارد، گیرنده های نور به دلیل محصولات تخریب سمی از بین می روند.

دژنراسیون ماکولا در نتیجه نزدیک بینی

معاینات و تشخیص

اولین فرد تماس در صورت بروز اختلالات بینایی، چشم پزشک است. تغییرات معمولی در بینایی نشانه هایی از AMD را در اختیار پزشک قرار می دهد، اما به تنهایی برای تشخیص کافی نیست. سایر بیماری های چشم نیز می توانند شکایات مشابهی ایجاد کنند. پس از اینکه پزشک در مورد تاریخچه پزشکی، عوامل خطر و علائم فعلی پرس و جو کرد، معاینه دقیق چشم انجام می شود:

شبکه امسلر

یک یافته آشکار هنوز دلیلی بر دژنراسیون ماکولا نیست، اما ابتدا فقط یک نشانه کلی برای آسیب شبکیه است!

شبکه Amsler نیز در اینترنت موجود است. هر کس بخواهد می تواند در صورت مشکوک شدن به دژنراسیون ماکولا (یا به طور کلی آسیب شبکیه) ابتدا خود را آزمایش کند.

بررسی فوندوس چشم (افتالموسکوپی)

در دژنراسیون ماکولا، ساختارهای معمولی مانند دروسن و بافت تحلیل رفته و نازک شده اغلب قابل مشاهده هستند. در دژنراسیون ماکولا مرطوب نیز عروق جوانه زده، مایع نشت کرده (اگزودا) و خونریزی قابل مشاهده است.

معمولاً معاینه کننده در طول افتالموسکوپی از پشت چشم عکس می گیرد تا وضعیت را با عکس های بعدی مقایسه کند. این اجازه می دهد تا پیشرفت بیماری مستند شود.

آنژیوگرافی فلورسانس

توموگرافی انسجام نوری

توموگرافی انسجام نوری (OTC) یک تکنیک تصویربرداری است که برای تجسم شبکیه استفاده می شود. با کمک یک نور لیزر ضعیف و بی ضرر، پزشک تصاویر برش با وضوح بالا از شبکیه ایجاد می کند. این امکان ارزیابی ضخامت یا ساختار ظریف آن را فراهم می کند. انجام معاینه نسبت به آنژیوگرافی فلورسین (بدون نیاز به تزریق) آسانتر و برای بیمار بدون درد است.

تعیین حدت بینایی

رفتار

AMD یک بیماری مزمن و پیشرونده است که به طور علّی قابل درمان نیست. با این حال، با کمک درمان های خاص، می توان سرعت پیشرفت بیماری را کاهش داد و کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید. نحوه درمان دژنراسیون ماکولا توسط پزشک به مرطوب یا خشک بودن AMD و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد.

درمان دژنراسیون ماکولا خشک

تنها چند گزینه درمانی برای دژنراسیون ماکولا خشک وجود دارد. اول و مهمتر از همه، کنترل آن دسته از عوامل خطر است که علاوه بر این بیماری را بدتر می کند. بنابراین پزشکان توصیه می کنند که سیگار را ترک کنید و فشار خون بالا و اضافه وزن را تحت کنترل داشته باشید.

چشم های خود را به طور مرتب توسط چشم پزشک معاینه کنید! این تنها راه برای تشخیص به موقع انتقال از خشک به مرطوب AMD است!

درمان دژنراسیون ماکولا مرطوب

هدف درمان دژنراسیون ماکولا مرطوب، جلوگیری از تشکیل عروق جدید در ناحیه ماکولا است. نئوپلاسم های عروقی دلیلی هستند که AMD مرطوب معمولاً به سرعت پیشرفت می کند. روش های درمانی مختلفی وجود دارد.

فتودینامیک درمانی

در درمان فوتودینامیک، پزشک یک رنگ غیر سمی را به ورید بازوی بیمار تزریق می کند. این در عروق بیمار تجمع می یابد. سپس پزشک با لیزر مخصوص به عروق تابش می کند. نور لیزر رنگ را فعال می کند و یک واکنش شیمیایی را ایجاد می کند که به طور خاص رگ های شبکیه را از بین می برد. بنابراین، بافت های سالم اطراف مانند سلول های حسی، رشته های عصبی و عروق سالم حفظ می شوند.

آنتی بادی های مونوکلونال داروهای خاصی هستند که می توانند پیشرفت بیماری را کند کرده و بینایی را بهبود بخشند. آنها به پروتئین هایی (VEGF-A) که رشد عروق جدید شبکیه را تحریک می کنند، متصل می شوند و در نتیجه آن را مسدود می کنند. بدون محرک رشد، رگ های خونی جدید تشکیل نمی شود یا حداقل کمتر است. پزشکان از این آنتی بادی ها به عنوان "مهار کننده های VEGF" یاد می کنند.

پزشک آنتی بادی ها را مستقیماً با یک سوزن ظریف به کره چشم تزریق می کند (کاربرد داروی جراحی داخل زجاجیه = IVOM). از آنجایی که اثر بسته به نوع آماده سازی فقط برای مدت معینی باقی می ماند، تزریق منظم ضروری است.

روشهای جراحی

روش های جراحی مانند "جراحی زیر شبکیه" یا "چرخش شبکیه" (چرخش شبکیه) با جابجایی ماکولا فقط در موارد نادر مفید است. برخی از آنها هنوز در حال آزمایش یا توسعه بیشتر هستند.

رویکردهای درمانی بدون اثربخشی اثبات شده

برخی از افراد از درمان‌های جایگزین برای دژنراسیون ماکولا استفاده می‌کنند: برای مثال طب سوزنی می‌تواند اثرات مثبتی در موارد فردی به‌ویژه در دژنراسیون ماکولا خشک داشته باشد.

اقداماتی که هیچ اثر اثبات شده ای ندارند و سابقه علمی آنها مشکوک است، حداکثر علاوه بر درمان با اثربخشی اثبات شده مناسب هستند.

سیر بیماری و پیش آگهی

دژنراسیون ماکولا خشک معمولاً به کندی پیشرفت می کند. گاهی اوقات حتی ممکن است برای مدت طولانی تری متوقف شود. سپس بیماران ماه ها و گاهی حتی سال ها هیچ گونه بدتر شدن علائم را مشاهده نمی کنند. با این حال، سکون کامل بسیار بعید است، اگرچه چنین مواردی گهگاه شرح داده شده است.

پیشگیری

احتمال ابتلا به AMD با افزایش سن افزایش می یابد. بنابراین منطقی است که از سن 40 سالگی به طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنید. به این ترتیب او می تواند دژنراسیون ماکولا مربوط به سن را در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان کند.

علاوه بر این، مصرف نیکوتین یک عامل خطر بی خطر در نظر گرفته می شود. بنابراین ترک کامل سیگار توصیه می شود! همین امر در مورد فشار خون بالا و اضافه وزن نیز صدق می کند: سعی کنید فشار خون خود را در حد نرمال نگه دارید و به وزن طبیعی برسید!