بررسی اجمالی
- درمان: تغییرات رژیم غذایی و برنامه ورزشی، به عنوان مثال به عنوان بخشی از درمان تغذیه ای و رفتاری، یا دارو در مورد چاقی شدید.
- تشخیص: تعیین مقدار BMI و صدک و همچنین دور کمر تا باسن، معاینه فیزیکی، سونوگرافی و آزمایش خون در صورت لزوم، تشخیص رفتاری.
- علل: رژیم غذایی بیش از حد و ناسالم، ورزش نکردن، استعداد ژنتیکی، عوامل روانی اجتماعی، اختلالات تیروئید و آدرنال، داروها
- علائم: کاهش تاب آوری، افزایش تعریق، درد مفاصل و کمر، اختلالات خواب، تنگی نفس تا تنگی نفس، انزوای اجتماعی (افراد مبتلا کناره گیری می کنند)
- سیر و پیش آگهی: چاقی باعث ایجاد بیماری های ثانویه مانند بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا، دیابت شیرین و بیماری های روانی می شود و امید به زندگی افراد مبتلا را کاهش می دهد.
اضافه وزن در کودکان بسیار شایع است
در کشورهای صنعتی، افراد بیشتری از چاقی رنج می برند. کودکان نیز از این موضوع متاثر می شوند. مطالعه روی سلامت کودکان و نوجوانان (KiGGS) توسط موسسه رابرت کخ (RKI) نشان داد که 20 تا 12.5 درصد کودکان و نوجوانان در آلمان دارای اضافه وزن هستند. در سنین سه تا ده سالگی، این رقم در حدود 18 درصد و در میان یازده تا 17 سال به XNUMX درصد می رسد. بین سه تا شش درصد کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن شدید (چاق) هستند. نتایج نشان می دهد که بروز اضافه وزن با افزایش سن کودکان افزایش می یابد. تفاوت معنی داری بین جنسیت ها وجود ندارد. نکته مثبت این است که طی ده سال گذشته هیچ افزایشی در تعداد موارد در آلمان مشاهده نشده است.
برای کودکان دارای اضافه وزن چه کنیم؟
اینکه کودکان دارای اضافه وزن چگونه درمان می شوند یا نه بستگی به میزان ذخایر چربی اضافی، هر گونه بیماری همراه و سن فرد مبتلا دارد – کودکان دارای اضافه وزن بین دو تا شش سالگی گاهی اوقات از آن خارج می شوند. به همین دلیل، پزشکان در اینجا توصیه می کنند که وزن خود را تا حد امکان با یک رژیم غذایی سالم، متعادل و ورزش زیاد حفظ کنید. به این ترتیب، این احتمال وجود دارد که کودکان با بزرگتر شدن از رسوبات چربی "بزرگ" شوند.
اگر کودکان بین دو تا شش سال دارای چاقی (اضافه وزن شدید) بدون بیماری های همزمان باشند، متخصصان نیز توصیه می کنند وزن خود را تا حد امکان حفظ کنند. به دلیل بیماری های ثانویه ای که چاقی شدید ایجاد می کند، کاهش وزن در دراز مدت مطلوب تر است.
در مورد چاقی در این گروه سنی، کاهش وزن همیشه باید هدف قرار گیرد - صرف نظر از اینکه بیماری های همراه وجود دارد یا خیر.
درمان چگونه به نظر می رسد؟
درمان چاقی کودکان معمولاً از یک رویکرد چند رشته ای پیروی می کند که شامل مشاوره و تغییرات رژیم غذایی، ورزش و ورزش منظم و حمایت روانی در صورت لزوم می شود. در موارد خاصی از چاقی شدید دوران کودکی، گاهی اوقات درمان بستری به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی طولانی مدت مناسب است.
تغییرات تغذیه ای
برای درمان چاقی کودکان، یک رژیم غذایی متعادل همراه با وعده های غذایی منظم ضروری است. یک روش ممکن، مفهوم به اصطلاح "رژیم غذایی ترکیبی بهینه" است که توسط موسسه تحقیقات تغذیه کودک (FKE) برای کودکان و نوجوانان بین یک تا 18 سال توسعه یافته است. بر این اساس منو به شرح زیر تشکیل شده است:
- متوسط: غذاهای حیوانی (شیر، لبنیات، گوشت، سوسیس، تخم مرغ، ماهی)
- کم: غذاهای پرچرب و پر قند (چربی های پخت و پز، شیرینی، تنقلات)
مرکز فدرال آموزش بهداشت آلمان (BZgA) پیشنهادهای مشابهی ارائه می دهد، اما به جزئیات بیشتری در مورد فرآیند و نقش والدین در برنامه ریزی وعده غذایی می پردازد. BZgA توصیه می کند:
- به طور منظم، با هم و بدون مزاحمت غذا بخورید (مثلاً نه جلوی تلویزیون)
- وعده‌های غذایی را متنوع کنید (غذاهای گیاهی و نسبتاً حیوانی و همچنین غذاهای پرچرب و قند، مایعات فراوان)
- به اندازه وعده ها توجه کنید (مثلاً مقدار سبزیجات در دو کف دست، مقدار میوه، گوشت و نان در یک کف دست قرار می گیرد)
- فقط تا زمانی که سیر شوید غذا بخورید (بشقاب خود را وقتی سیر شدید خالی نکنید)
- از غذا به عنوان پاداش استفاده نکنید
- بر سر قوانین رفتاری توافق کنید
برنامه فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم برای مبارزه با چاقی کودکان ضروری است. ورزش های استقامتی مانند شنا، دوچرخه سواری و رقص بسیار مناسب هستند. با این حال، بسیاری از کودکان و نوجوانان انگیزه کافی برای پیگیری برنامه ورزشی خود را ندارند. در این مورد، گروه های ورزشی توصیه می شود: کسانی که همراه با سایر افراد دارای اضافه وزن، رکاب می زنند یا در آب می پاشند، معمولاً لذت بیشتری می برند.
کودکان دارای اضافه وزن نیز باید در زندگی روزمره به مقدار کافی ورزش کنند، مثلاً به جای آسانسور از پله ها بروند و به جای سوار شدن در ماشین یا اتوبوس از دوچرخه یا پای خود برای رفتن به مدرسه استفاده کنند.
کمک درمانی
سایر اشکال درمانی
اگر چاقی (اضافه وزن شدید) در کودکان را نتوان با اقدامات درمانی مرسوم به طور موفقیت آمیزی درمان کرد یا اگر بیماری های همراه جدی وجود داشته باشد، سایر اشکال درمانی باید در نظر گرفته شود. اینها شامل رژیم های غذایی شیر خشک و همچنین داروهایی برای کمک به کاهش وزن است. تصمیم باید توسط یک درمانگر با تجربه در زمینه چاقی کودکان و نوجوانان گرفته شود.
در چه مقطعی کودک اضافه وزن دارد؟
وزن چقدر زیاد است؟
با این حال، تعیین اضافه وزن در کودکان به آسانی در بزرگسالان نیست.
همانند بزرگسالان، پزشک اطفال ابتدا شاخص توده بدنی (BMI) یعنی نسبت وزن بدن (به کیلوگرم) و مجذور قد بدن (بر حسب متر مربع) را تعیین می کند. سپس مقدار محاسبه شده را با مقادیر منحنی های رشد مخصوص جنسیت و سن (منحنی های صدک) مقایسه می کند. پزشکان همچنین به این مقدار به عنوان صدک BMI اشاره می کنند. این امکان را فراهم می کند تا ارزیابی شود که آیا BMI کودک نشان دهنده اضافه وزن یا حتی چاقی است.
بر این اساس، در صورتی که BMI محاسبه شده بالاتر از صدک 90 مربوط به سن و جنس باشد، اضافه وزن در کودکان و نوجوانان وجود دارد (صدک 90 به این معنی است که 90 درصد از همه کودکان هم جنس و هم سن دارای BMI کمتری هستند).
جدول BMI برای کودکان و نوجوانان به شرح زیر است:
اضافه وزن: صدک BMI > 90 تا 97
چاقی: صدک BMI > 97 – 99.5
چاقی شدید: صدک BMI > 99.5
این معمولا با معاینه فیزیکی دنبال می شود. این شامل، از جمله، اندازه گیری فشار خون و اندازه گیری قد و وزن کودک است. در نوجوانان، پزشک اطفال همچنین نسبت دور باسن به دور کمر را برای تعیین توزیع چربی بدن تعیین می کند. بر اساس این توزیع، پزشکان بین دو نوع تمایز قائل می شوند:
- نوع اندروید: پدهای چربی عمدتا در تنه بدن
- نوع ژینوئید: پدهای چربی عمدتاً روی باسن و ران ها قرار دارند
معاینات بعدی
در برخی موارد، بیماری های زمینه ای مانند کم کاری تیروئید نیز باعث اضافه وزن در کودکان می شود. بنابراین در موارد مشکوک، متخصص اطفال با روش های اضافی مانند آزمایش خون، چنین بیماری های مسببی را روشن می کند.
اگر چاقی (یعنی اضافه وزن شدید) در کودکان وجود داشته باشد، پزشکان تشخیص های روانشناختی، روانی اجتماعی و رفتاری بیشتری را توصیه می کنند. این امکان وجود دارد که فرد مبتلا از یک بیماری روانی زمینه ای جدی (مانند افسردگی، اختلال خوردن) رنج می برد. گاهی اوقات استرس های روانی-اجتماعی شدیدی مانند اختلالات رفتاری و رشدی یا موقعیت های استرس زا شدید در خانواده وجود دارد. روشن کردن و در نظر گرفتن این عوامل در هنگام انتخاب یک روش درمانی مهم است.
علل چاقی چیست؟
اضافه وزن در کودکان دلایل مختلفی دارد که معمولا به صورت ترکیبی بروز می کند. به عنوان مثال، شرایط بیولوژیکی یا فیزیکی و همچنین عوامل محیطی و روانی اجتماعی بر رفتار خوردن و در نتیجه خطر چاقی تأثیر می گذارد.
وراثت
حجم زیاد در دوران بارداری
اگر زنان باردار مرتباً «دو نفره» بخورند، کم ورزش کنند و وزن زیادی اضافه کنند یا حتی به دیابت بارداری مبتلا شوند، خطر ابتلای کودک به چاقی بعداً افزایش می‌یابد.
سیگار کشیدن
متخصصان اغلب مشاهده می کنند که چاقی اغلب در کودکانی اتفاق می افتد که والدین آنها (به ویژه مادران) در دوران بارداری سیگار می کشیدند. علاوه بر این، سیگار کشیدن فعال و غیرفعال در دوران بارداری خطرات دیگری مانند سقط جنین و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را برای فرزندان به همراه دارد.
رژیم نامطلوب
رژیم غذایی از بدو تولد تأثیر عمده ای بر ایجاد چاقی در دوران کودکی دارد. به عنوان مثال، مطالعات نشان می دهد که کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند به اندازه کودکانی که شیر جایگزین با شیشه شیر دریافت کرده اند، دچار اضافه وزن نیستند.
کودکان عادات غذایی خود را تا حد زیادی در خانواده یاد می گیرند: اگر والدین یا خواهر و برادر بزرگتر غذای ناسالم می خورند، غالباً فرزندان آن را به عهده می گیرند.
فقدان ورزش
نشستن ساعت‌ها جلوی تلویزیون یا کامپیوتر یکی از عوامل اصلی ایجاد چاقی در کودکان است. اگر آنها شیرینی، چیپس سیب زمینی و موارد مشابه را در کنار هم مصرف کنند، این موضوع بیشتر صادق است. در اینجا نیز نقش الگوی والدین مطرح می شود: اگر آنها مکررا اوقات فراغت خود را بر روی مبل می گذرانند و همچنین غذاهای ناسالم می خورند، فرزندانشان به زودی از آنها تقلید می کنند.
عوامل روانی اجتماعی مانند استرس
محرومیت از خواب
کارشناسان چندین سال است که مشاهده می کنند که اختلالات خواب نیز در بین کودکان و نوجوانان در حال افزایش است. آنها دریافتند که کودکانی که تمایل به خواب کمتری دارند، تمایل به افزایش وزن دارند. بنابراین آنها مشکوک هستند که این کودکان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به چاقی هستند.
تأثیرات تجاری
تبلیغات همه جا هست بسیاری از غذاها، به ویژه آنهایی که معمولاً ناسالم تلقی می شوند، به شدت در رسانه های مختلف تبلیغ می شوند. به عنوان مثال، کودکانی که مدت زمان متوسطی را در مقابل تلویزیون می گذرانند، تبلیغات تلویزیونی متعددی را به همین نسبت اغلب مشاهده می کنند. اما تبلیغات در رسانه‌های دیگر مانند کانال‌های رسانه‌های اجتماعی نیز ظاهر می‌شود، که کودکان و همچنین بزرگسالان آن را به طور تصادفی یا حتی آگاهانه درک می‌کنند. این موارد آشکارا و ناخودآگاه بر رفتار مصرف کننده تأثیر می گذارد و منجر به خرید و خوردن بیشتر غذاهای ناسالم می شود.
بیماری های دیگر
چاقی در کودکان چگونه خود را نشان می دهد؟
کودکان دارای اضافه وزن از شکایات مختلفی رنج می برند - بسته به میزان رسوبات چربی اضافی. آنها اغلب از لحاظ فیزیکی انعطاف‌پذیری کمتری دارند و در حین ورزش و ورزش نسبت به همسالان با وزن عادی سریع‌تر خسته می‌شوند. برخی از کودکان در هنگام فعالیت دچار تنگی نفس می شوند و در هنگام خواب دچار تنگی نفس یا حتی مکث کوتاه تنفس در شب (آپنه خواب) می شوند. این شکایات در موارد چاقی شدید شدیدتر است.
کودکانی که بیش از حد وزن دارند نیز اغلب دچار افزایش تعریق و مشکلات ارتوپدی مانند درد کمر یا زانو می شوند. مورد دوم به این دلیل است که وزن زیاد بدن در درازمدت فشار زیادی به مفاصل (به ویژه مفاصل ستون فقرات، مفصل ران، زانو و مچ پا) وارد می کند و ساییدگی آنها را تسریع می کند.
چاقی در کودکان گاهی اثرات روانی دارد. قلدری توسط سایر کودکان و توصیه های مداوم والدین برای کم خوردن معمولاً بار سنگینی را بر دوش افراد آسیب دیده وارد می کند، به طوری که افراد آسیب دیده اغلب از نظر اجتماعی کنار می روند و خود را منزوی می کنند.
چاقی عواقبی دارد
هنگام درمان چاقی در کودکان، باید اهداف واقع بینانه را هدف گرفت و انتظار موفقیت های سریع را نداشت، زیرا این موفقیت ها معمولا دوام ندارند. شانس بهتر برای موفقیت پایدار ناشی از گام های کوچک به سمت هدف (ثبات وزن یا کاهش وزن) است.
اضافه وزن در کودکان معمولاً رشد جسمی و ذهنی آنها را مختل می کند. این امر به ویژه در موارد اضافه وزن شدید (چاقی) صادق است. عواقب احتمالی عبارتند از:
- رشد سریع در طول و بلوغ اسکلتی زودتر (به دلیل افزایش سطح یک فاکتور رشد (IGF) که به طور فزاینده ای در بافت چربی و در کبد تولید می شود)
- مقاومت به انسولین (کاهش پاسخ سلول های بدن به هورمون کاهش دهنده قند خون انسولین) و متعاقب آن دیابت شیرین
- افزایش سطح تستوسترون در دخترانی که علائم مردانه شدن (ویریلیزاسیون) مانند موهای مردانه دارند. کاهش سطح تستوسترون در پسران
- افزایش سطح استروژن در هر دو جنس (در پسران این امر منجر به بزرگ شدن سینه ها می شود، اصطلاح فنی: ژنیکوماستی)
- شروع زودتر بلوغ (شروع زودتر اولین قاعدگی، شروع زودتر تغییر صدا و غیره)
- فشار خون بالا (فشار خون بالا)
- افزایش سطح چربی خون
- استفاده بیش از حد از تاندون ها، مفاصل و عضلات با عواقبی مانند کمردرد، صافی و باز شدن کف پا، ضربه زدن به زانو یا پاهای کمان و غیره.
پیامدهای روانی احتمالی اضافه وزن (شدید) در کودکان و نوجوانان شامل افزایش استرس، اضطراب و افسردگی است.
چگونه از چاقی در کودکان پیشگیری کنیم؟
ورزش و ورزش منظم در زندگی روزمره عوامل تعیین کننده در پیشگیری از اضافه وزن هستند. یک رژیم غذایی سالم و متعادل به همان اندازه مهم است. از آنجایی که استرس در ایجاد اضافه وزن در کودکان نیز نقش دارد، باید مراقب بود که استرس موجود به حداقل برسد یا در وهله اول از بروز آن جلوگیری شود. به عنوان مثال، سرگرمی ها راه خوبی برای پرت کردن حواس فرد یا شارژ مجدد باتری هستند.
یک محیط خانواده سالم ستون های قوی برای رشد به همان اندازه سالم کودک فراهم می کند. والدین و خواهر و برادر بزرگتر و همچنین پدربزرگ و مادربزرگ باید الگو باشند و سبک زندگی سالم را حفظ کنند.
