بررسی اجمالی
- علائم: به عنوان مثال درد در عضلات جونده یا مفاصل گیجگاهی فکی، دندان درد، محدودیت حرکت فک پایین، ترک خوردن یا مالش در مفصل گیجگاهی فکی. احتمالاً سردرد، گردن درد، کمردرد، وزوز گوش و غیره.
- درمان: به عنوان مثال اسپلینت اکلوزال، اقدامات اصلاحی دندانی یا ارتودنسی، فیزیوتراپی و استئوتراپی. در صورت لزوم، دارو، روان درمانی، بیوفیدبک، طب سوزنی.
- خودتان چه کاری می توانید انجام دهید؟ از جمله، آرامش هدفمند فک (به عنوان مثال در موقعیت های استرس زا)، تکنیک های تمدد اعصاب، ورزش های استقامتی، تعادل کار و زندگی.
- علل و عوامل خطر: به عنوان مثال از دست دادن دندان، پر کردن یا تاج بیش از حد بالا، ناهنجاری دندان یا فک، استرس روانی، دندان قروچه
- تشخیص: بر اساس علائم معمول CMD (مانند دندان های نامرتب، کلیک کردن در مفصل فک، عضلات جونده منقبض)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، در صورت لزوم.
CMD: علائم
واضح ترین علائم اختلال عملکرد جمجمه فکی (CMD) درد و محدودیت حرکت در ناحیه سر و گردن است:
- درد فک می تواند در حین جویدن یا در حالت استراحت، در یک یا هر دو طرف فک بالا یا پایین رخ دهد.
- مفاصل گیجگاهی فکی و/یا عضلات جونده ممکن است به لمس حساس باشند.
- دندان درد نیز ممکن است.
در عین حال، با CMD، اغلب مشکلاتی برای باز کردن دهان وجود دارد - برخی از مبتلایان به هیچ وجه نمی توانند دهان را کاملاً باز کنند. در موارد دیگر، مفاصل فک بیش از حد متحرک هستند و به راحتی توپ را خارج می کنند (فک قفل).
اغلب افراد مبتلا به CMD دچار مال اکلوژن می شوند: آنها نمی توانند دندان های فک پایین و بالایی را به طور کاملا مناسب به هم نزدیک کنند، اما فقط به صورت افست. علاوه بر این، ترک خوردن و مالش در مفصل فک ممکن است هنگام جویدن یا صحبت کردن قابل توجه باشد.
بسیاری از بیماران CMD دندان قروچه (براکسیسم) خود را در طول روز و یا در شب. برعکس، زمانی که بیماران دندان قروچه می کنند، خطر CMD افزایش می یابد. با این کار مینای دندان را ساییده می کنند. در نتیجه دندان‌ها نسبت به چیزهای گرم، سرد، شیرین یا ترش حساسیت نشان می‌دهند.
علائم همراه
با CMD، ممکن است برخی از علائم نیز وجود داشته باشد که در نگاه اول به نظر نمی رسد مربوط به سیستم جونده یا درد فک باشد (با فرض اینکه هیچ بیماری تشخیص داده شده دیگری مسئول این علائم نباشد):
- گوش درد و/یا صدای زنگ ذهنی در گوش (وزوز گوش).
- سردرد، معمولا در ناحیه تمپورال
- سرگیجه
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- اختلالات صوتی
- تنش و درد در گردن، شانه یا پشت
- فشار پشت چشم و در سینوس ها
- درد در زنان در هنگام آمیزش جنسی (دیسپارونی)
- استرس عاطفی
- اختلالات اضطرابی یا افسردگی
غیر معمول نیست که CMD باعث درد یا ناراحتی در نواحی مجاور بدن مانند شانه ها، گردن یا پشت شود. ماهیچه‌های جویدنی منقبض باعث می‌شوند که عضلات ناحیه سر و گردن نیز منقبض شوند. این مارپیچ تنش می تواند حتی بیشتر در پشت ادامه یابد. عضلات شروع به درد (میالژیا)، سفت شدن (میوژلوز) یا حتی ملتهب شدن (میوزیت) می کنند.
CMD چیست؟
اصطلاح اختلال عملکرد کرانیومندیبولار از چندین کلمه یا بخش از کلمات تشکیل شده است:
- کرانیو: برگرفته از کلمه لاتین cranium به معنای جمجمه.
- فک پایین: اصطلاح پزشکی برای "تعلق به فک پایین".
- اختلال عملکرد: اختلال در عملکرد.
بنابراین این یک اختلال عملکردی سیستم جونده است. چندین بیماری تحت این اصطلاح خلاصه می شوند که می توانند به صورت جداگانه یا در ترکیبات مختلف رخ دهند:
- بیماری ماهیچه های جونده (میوپاتی)
- بیماری مفاصل گیجگاهی فکی (آرتروپاتی)
- اختلال اکلوژن (اکلوزوپاتی): تماس بین دندان های فک بالا و پایین معیوب است - دندان های بالا و پایین اصلا به هم نمی رسند یا به درستی روی هم قرار نمی گیرند.
گاهی اوقات ما همچنین در مورد میوآرتروپاتی سیستم جونده صحبت می کنیم (MAP; engl. "اختلال گیجگاهی فکی"). این زیرمجموعه CMD است و فقط به اختلالات عضلات جونده و مفاصل گیجگاهی فکی اشاره دارد و اختلال اکلوزال را کنار گذاشته است.
CMD: فرکانس
CMD: درمان
بیماری ها و شکایات مختلف بخشی از CMD هستند. این نیاز به یک درمان جامع دارد. علاوه بر دندانپزشک، متخصص ارتودنسی، فیزیوتراپ، استئوپات و/یا روان درمانگر نیز ممکن است درگیر باشند. اگر از بیماری های زمینه ای مانند روماتیسم، آرتروز یا آرتریت رنج می برید، درمان توسط روماتولوژیست نیز توصیه می شود.
درمان توسط دندانپزشک و ارتودنتیست
هدف از درمان CMD شل کردن عضلات و کاهش درد همزمان است. برای این منظور دندانپزشک بایت اسپلینت (آتل اکلوزال) را در اختیار شما قرار می دهد. او همچنین تماس‌های دندانی را جبران می‌کند، پرکردگی‌ها یا روکش‌های خیلی بالا را اصلاح می‌کند، و/یا پروتزهای غیرقابل استفاده را تجدید می‌کند.
آتل گزش
برای CMD، آتل برای دندان مهمترین اقدام درمانی است. دندانپزشک آتل را به صورت جداگانه روی شما قرار می دهد تا دندان های فک بالا و پایین به درستی روی هم قرار گیرند. این از ساییدن دندان ها جلوگیری می کند و فشار را هنگام فشردن دندان ها توزیع می کند. بنابراین اسپلینت از ساختار دندان و پریودنتیوم محافظت می کند.
به طور استاندارد، دندانپزشکان از آتل اکلوزال نوع میشیگان استفاده می کنند. این اسپلینت میشیگان از پلاستیک سخت ساخته شده و تمام دندان های فک بالا را می پوشاند. با این حال، انواع دیگری از آتل ها و سیستم های متشکل از چندین نوع آتل وجود دارد.
اگر مجبورید در طول روز از آتل فک استفاده کنید، حداکثر بعد از یک هفته باید بتوانید به طور معمول صحبت کنید. اگر نه، با دندانپزشک خود تماس بگیرید!
گاهی اوقات تک تک دندان ها یا فک پایین با اسپلینت اکلوزال جابجا می شوند. بنابراین، معاینات منظم با دندانپزشک در مورد اسپلینت اکلوزال مهم است. عوارض جانبی را می توان در مراحل اولیه تشخیص داد و از آن اجتناب کرد. دندانپزشک همچنین باید پس از مراجعه به کلینیک درمان دستی یا استئوپاتی، تناسب اسپلینت را بررسی کند.
بارها و بارها، دندانپزشک همچنین زمان هایی را که باید آتل را ببندید مطابق با نیازهای شما تنظیم می کند. حتی ممکن است به شما آتل های مختلفی داده شود تا به صورت چرخشی بپوشید. این اقدامات مانع از فشردن دندان های خود به دلیل وجود آتل اکلوزال یا ایجاد تنش ها یا ناهنجاری های جدید به دلیل اسپلینت می شود.
اقدامات بعدی
اگر بایت اسپلینت علائم CMD شما را با جبران نامرتبی دندان ها یا تماس های دندانی معیوب بهبود بخشد، دندانپزشک و ارتودنتیست ممکن است اقدامات بیشتری انجام دهند. این شامل:
- ساییدن در دندان
- بستن فاصله بین دندان ها
- بازسازی تک تک دندان ها با روکش یا بریج
- اقدامات اصلاحی ارتودنسی
برای چنین اقداماتی، ابتدا از موقت های بلندمدت برای آزمایش اینکه آیا شکایات CMD بهبود می یابند استفاده می شود. در این صورت، دندان ها به طور دائم بر این اساس تنظیم می شوند.
اگر مفاصل گیجگاهی فکی فرسوده شده و به طور مزمن ملتهب هستند (شرایط آرتریت)، شستشوی مفصل گیجگاهی فکی (آرتروسنتز) می تواند کمک کننده باشد. در این روش، دندانپزشک کانول ها را به مفصل گیجگاهی فکی وارد کرده و مفصل را با دقت شستشو می دهد. به عنوان مثال، این اجازه می دهد تا سلول های التهابی حذف شوند. با این حال، گاهی اوقات جراحی، احتمالاً با جایگزینی مفصل گیجگاهی فکی مورد نیاز است.
فیزیوتراپی و استئوپاتی
فیزیوتراپی و احتمالاً استئوپاتی نیز اغلب اجزای مهم درمان CMD هستند. آنها اثر اقدامات دندانپزشکی را بهبود می بخشند.
عضلات منقبض را می توان با تمرینات فیزیوتراپی شل کرد. تمرینات غیرفعال و فعال همچنین جریان خون را در ماهیچه ها و بافت همبند تقویت می کند و به حرکت هماهنگ فک ها کمک می کند.
اگر تمرینات زیادی را در خانه ادامه دهید موثرتر هستند. از فیزیوتراپ خود بخواهید تمرینات مناسب را به شما نشان دهد.
علاوه بر تمرینات فیزیوتراپی، درمان CMD اغلب شامل استفاده از گرما یا سرما و درمان با نور قرمز، مایکروویو یا اولتراسوند است. درد در عضلات و مفاصل را نیز می توان با ماساژ فک، درمان دستی و تکنیک های استئوپاتیک تسکین داد.
روان درمانی
استرس در محل کار یا زندگی خصوصی اغلب به این واقعیت کمک می کند که مبتلایان به دندان قروچه یا فشار دادن دندان های خود کمک می کنند. علاوه بر این، بیماری های روانی مانند افسردگی یا اختلال شخصیت می توانند علائم CMD را بدتر کنند. به خصوص اگر درمان دندان جواب نداد یا علائم بدتر شد، باید با روان درمانگر مشورت کنید. او می تواند به شما در مقابله و کاهش استرس و درمان هر گونه بیماری روانی موجود کمک کند.
پس خوراند زیستی
روش های بیوفیدبک برای دندان قروچه موثر هستند. از آنجایی که دندان قروچه و CMD اغلب مرتبط هستند، در اینجا نیز مفید است. دندان قروچه یا فشردن دندان ها ناخودآگاه اتفاق می افتد. با روش‌های بیوفیدبک، با کمک دستگاه‌های الکترونیکی یاد می‌گیرید که از این فرآیندها آگاه شوید و سپس، برای مثال، به طور خاص ماهیچه‌های فک را شل کنید. به این ترتیب درد عضلانی در دراز مدت فروکش می کند.
دارو
در برخی موارد، دارو می تواند به CMD نیز کمک کند. اینها، بسته به مورد، برای مثال عبارتند از:
- مسکن (مسکن)
- داروهای ضد التهابی مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا کورتیکواستروئیدها ("کورتیزون")
- شل کننده های عضلانی (شل کردن عضلات فک و سایر عضلات منقبض)
- قرص های خواب آور و آرام بخش
- داروهای ضد افسردگی
سم بوتولینوم
در برخی موارد CMD، برخی از عضلات فک بزرگ می شوند. این را می توان با تزریق سم بوتولینوم عصبی به صورت هدفمند کاهش داد. با این حال، سم بوتولینوم برای این کاربرد تایید نشده است و فقط می‌تواند برای این منظور "خارج از برچسب" (خارج از تایید به عنوان یک کارآزمایی درمانی فردی) استفاده شود.
علاوه بر این، اثر بوتاکس پس از حدود نیم سال از بین می رود. پس از آن، ممکن است تزریق مجدد انجام شود. بنابراین انجام تمرینات فیزیوتراپی همراه با اهمیت است.
محققان در حال حاضر در حال بررسی اثر سم بوتولینوم برای تسکین درد در CMD هستند.
روش های درمانی جایگزین
گاهی اوقات درمان های جایگزین می تواند برای اختلال عملکرد جمجمه فکی مفید باشد. به عنوان مثال، طب سوزنی و طب فشاری را می توان برای آرام کردن عضلات، کاهش درد و بهبود تأثیرات روانی استفاده کرد.
روش‌های جایگزین نمی‌توانند جایگزین درمان پزشکی متداول اختلال عملکرد جمجمه فکی (CMD) شوند، بلکه فقط مکمل آن هستند.
CMD: خودتان چه کاری می توانید انجام دهید؟
CMD یک بیماری پیچیده است که عوامل روانی نیز در آن نقش اساسی دارند. در این مرحله، می توانید خودتان فعال شوید:
علاوه بر این، تمرین‌های آرام‌سازی مانند آرام‌سازی پیشرونده عضلانی، یوگا یا تمرینات اتوژنیک می‌توانند به CMD کمک کنند. ورزش های استقامتی چندین بار در هفته نیز باعث افزایش تندرستی شما می شود.
ارتباطات اجتماعی نیز بسیار مهم است: به طور منظم با دوستان خود ملاقات کنید و زمانی را با خانواده خود بگذرانید. و آخرین اما نه کم اهمیت: سرگرمی های مورد علاقه خود را پرورش دهید - این نیز آرامش و رفاه را افزایش می دهد.
نکته: کودکان همچنین می توانند تمرینات آرام سازی عضلات را انجام دهند. آموزش ابراز وجود می تواند ترس های موجود را نیز کاهش دهد.
CMD: علل
عوامل زیادی در ایجاد اختلال عملکرد جمجمه فکی (CMD) دخیل هستند که می توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند. از جمله عوامل زیر مورد بحث قرار می گیرد:
- حوادث دندانی، از دست دادن دندان
- پرکردگی یا تاج بیش از حد بالا، پروتزهای غیرقابل استفاده
- نامرتبی دندان، جابجایی دندان یا مهاجرت دندان
- ناهماهنگی فک، اختلال در تماس دندان
- رشد نامطلوب جمجمه
- اختلالات هورمونی
- استرس عاطفی
- مشکلات روانی (اضطراب، افسردگی)
- الگوهای رفتاری نامطلوب
- بیماری های زمینه ای مانند روماتیسم، آرتروز و آرتریت
دندان قروچه در طول روز یا شب خطر ابتلا به CMD را افزایش می دهد.
این به نوبه خود می تواند منجر به درد گوش، وزوز گوش، سرگیجه، سردرد یا تنش گردن شود. علاوه بر این، مشکلات در سیستم جونده می تواند مشکلات ستون فقرات را تشدید کند، که احتمالاً به نقص در انتقال عصبی مربوط می شود.
CMD: معاینات و تشخیص
شما باید علائم احتمالی اختلال عملکرد جمجمه فکی (CMD) را به سرعت بررسی کنید. بنابراین اگر:
- جویدن درد دارد
- @فک پایین صبح بعد از بیدار شدن احساس سفت شدن می کند،
- @ شما نمی توانید دهان خود را کاملا باز کنید،
- هنگام حرکت دادن مفاصل فک متوجه صدا می شوید،
- در طول روز بیشتر دندان قروچه یا فشار می دهید یا یکی از نزدیکانتان به شما می گوید که شب ها دندان قروچه می کنید.
همچنین، در صورت احساس ناراحتی ناگهانی پس از درمان دندانپزشکی یا ارتودنسی (مانند درد، احساس کلیک در مفصل فک، یا ناتوانی در باز کردن دهان خود) حتماً به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
یا یک درمان بزرگ دندانپزشکی که به شما نیاز دارد دهان خود را برای مدت طولانی باز نگه دارید، باعث افزایش بیش از حد TMJ می شود.
قبل از درمان گسترده تر دندانپزشکی، دندانپزشک باید هر بیمار را از نظر CMD و دندان قروچه به طور مختصر غربالگری کند.
نحوه تشخیص CMD
دندانپزشک شما غربالگری CMD را در موارد مشکوک ذکر شده در بالا انجام می دهد. در انجام این کار، او بررسی می کند که آیا شما یک یا چند مورد از نشانه های CMD زیر را دارید:
- شما نمی توانید دهان خود را به اندازه کافی باز کنید.
- دهان خود را کج یا نامتقارن باز می کنید.
- شما نمی توانید دهان خود را به اندازه کافی به طرفین حرکت دهید.
- برخی از دندان های فک بالا و پایین به طرز نامناسبی با یکدیگر برخورد می کنند.
- علائمی از دندان قروچه مانند رد دندان در زبان و گونه، سطوح جویدنی صاف و صیقلی، ترک و بریدگی روی مینا، تراشه روی ساختار دندان، گردن دندان و لبه های انسیزال یا دندان های حساس به درد وجود دارد.
- مفاصل فک به صورت شنیداری بر روی یکدیگر ترک خورده یا ساییده می شوند.
- ماهیچه های جونده و احتمالاً عضلات اطراف تا عضلات گردن به فشار حساس هستند یا سفت می شوند.
علاوه بر معاینه فیزیکی، دندانپزشک از شما در مورد وضعیت روانی شما سوال خواهد کرد. او به عنوان مثال از شما خواهد پرسید که آیا از اضطراب یا استرس عاطفی رنج می برید.
اگر اطلاعات حاصل از مصاحبه بیمار و معاینات مشکوک به اختلال عملکرد کرانیومندیبولار (CMD) را تایید کند، دندانپزشک درمان مناسب را پیشنهاد می کند.
