بیماری استخوان شکننده: علائم و موارد دیگر

بررسی اجمالی

• توضیحات: اختلال ژنتیکی نادر مرتبط با شکنندگی استخوان کم و بیش مشخص
• انواع: چهار نوع اصلی که عمدتاً از نظر شدت متفاوت هستند. نوع 2 شدیدترین دوره را دارد.
• امید به زندگی: به نوع بیماری بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا در رحم می میرند، برخی دیگر امید به زندگی طبیعی دارند.
• علائم: شکستگی های مکرر استخوان، تغییر شکل استخوان ها، اغلب کره چشم آبی، کاهش شنوایی، کوتاهی قد.
• علت: نقایص ژنتیکی که معمولاً بر تشکیل کلاژن (یکی از اجزای استخوان و بافت همبند) تأثیر می گذارد.
• تشخیص: گرفتن سابقه پزشکی، معاینات رادیولوژیک (مانند اشعه ایکس)، معاینات ژنتیکی
• درمان: درمان به صورت فردی با فیزیوتراپی، اقدامات ارتوپدی، جراحی، دارو

بیماری استخوان شکننده چیست؟

بیماری استخوان شکننده (Osteogenesis imperfecta یا به اختصار OI) یک بیماری مادرزادی و ژنتیکی است. در اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا، تولید کلاژن مختل می شود. این پروتئین ساختاری مهم استخوان ها و بافت های همبند (مانند تاندون ها، رباط ها، صلبیه = "سفید" در چشم) است.

اما در همه موارد، استخوان‌ها راحت‌تر از حد معمول می‌شکنند. علاوه بر این، افراد مبتلا معمولاً دارای کره چشم آبی هستند و اغلب ناشنوا هستند.

در موارد فردی، علائم دقیق به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. همین امر در مورد امید به زندگی نیز صدق می کند: برخی از کودکان مبتلا به بیماری استخوان شکننده حوالی تولد می میرند، در حالی که برخی دیگر امید به زندگی طبیعی دارند.

هنوز هیچ درمانی برای بیماری استخوان شکننده وجود ندارد. با این حال، با درمان مناسب، می توان علائم را کاهش داد و کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید.

بیماری استخوان شکننده: انواع

به طور کلاسیک، متخصصان چهار نوع اصلی osteogenesis imperfecta را تشخیص می دهند. این طبقه بندی (طبق گزارش Sillence، 1979) بر اساس ظاهر بالینی و یافته های رادیولوژیکی (مانند قامت بدن، بدشکلی های استخوانی و غیره) است. بعدها مشخص شد که این چهار نوع اصلی به دلیل تغییرات (جهش) در یکی از دو ژنی است که شامل طرح اولیه کلاژن نوع I است.

Osteogenesis imperfecta نوع 1

بیماری استخوان شکننده نوع 1 خفیف است. افراد مبتلا اغلب فقط صلبیه آبی ("سفیدها" در چشم) دارند.

در حدود نیمی از موارد، کم شنوایی نیز وجود دارد. به ندرت، شکل گیری دندان ها در این شکل از بیماری استخوان زجاجیه مختل می شود. افراد مبتلا همچنین ناهنجاری های استخوانی اندک یا جزئی را نشان می دهند. قد بدن طبیعی است.

Osteogenesis imperfecta نوع 2

بیماری استخوان شکننده نوع 2 شدیدترین دوره را طی می کند. کودکان مبتلا اندکی قبل، در حین یا اندکی پس از تولد (پری ناتال) می میرند.

شکستگی استخوان از قبل در رحم، تغییر شکل یافته و همچنین استخوان های کوتاه شده (و در نتیجه کوتاهی قد) برای این شکل از بیماری است. علاوه بر این، افراد مبتلا دارای صلبیه مایل به آبی هستند.

Osteogenesis imperfecta نوع 3

بیماری استخوان شکننده نوع 3 دوره شدیدی را طی می کند. استخوان های افراد مبتلا از قبل در بدو تولد تغییر شکل داده اند و بدشکلی ها به پیشرفت خود ادامه می دهند. به طور معمول، اسکولیوز شدید و کوتاهی قد و همچنین تعداد بسیار زیادی شکستگی استخوان مشاهده می شود.

Osteogenesis imperfecta نوع 4

بیماری استخوان شکننده نوع 4 خفیف تا متوسط ​​شدید است. افراد مبتلا ناهنجاری های استخوانی خفیف تا متوسط ​​و میزان بالای شکستگی دارند. آنها معمولاً قد کوتاهی دارند، اگرچه شدت کوتاهی قد متغیر است. صلبیه ممکن است در بدو تولد کمی مایل به آبی باشد اما با افزایش سن روشن می شود. گاهی اوقات این بیماری با کاهش شنوایی همراه است.

بیماری استخوان زجاجیه: امید به زندگی و سیر بیماری

امید به زندگی افراد مبتلا به بیماری استخوان شکننده به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. برخی از انواع osteogenesis imperfecta امید به زندگی را محدود نمی کنند. از سوی دیگر، اشکالی نیز وجود دارد که در آن نوزادان مبتلا در رحم یا بلافاصله پس از تولد می میرند.

چگونگی پیشرفت بیماری استخوان شکننده در افراد مبتلا تنها تا حد بسیار محدودی قابل پیش بینی است. شدیدترین تظاهرات علائم عموماً در دوران بلوغ و مراحل رشد ظاهر می شود. در بزرگسالی، بیماران مبتلا به برخی از اشکال این بیماری می توانند تا حد زیادی یک زندگی "عادی" داشته باشند.

بیماری استخوان شکننده و بارداری

باروری فی نفسه تحت تأثیر osteogenesis imperfecta قرار نمی گیرد. با این حال، به سوال بارداری احتمالی در زنان مبتلا به بیماری استخوان شکننده باید به صورت جداگانه پاسخ داده شود. مهم است که ساختار استخوان، به ویژه در لگن، به اندازه کافی پایدار باشد تا کودک را به پایان برساند.

بیماری استخوان شکننده: علائم

علائم بیماری استخوان شکننده بسته به نوع بیماری و شدت آن متفاوت است.

شکستگی استخوان: به طور کلی، شکستگی استخوان (شکستگی) تقریباً همیشه به صورت خوشه ای به خصوص در دوران کودکی رخ می دهد. از آنجایی که استخوان‌ها معمولاً خیلی راحت‌تر از افراد بدون استخوان‌زایی ناکامل می‌شکنند، حتی مقدار کمی نیرو اغلب برای ایجاد شکستگی کافی است.

بدشکلی های استخوانی: استخوان های بلند در بیماری استخوان های شکننده می توانند تغییر شکل دهند. این عمدتاً اندام ها، یعنی پاها و بازوها را درگیر می کند. اینها نیز ممکن است کوتاه شوند. بنابراین، افراد مبتلا به بیماری استخوان شکننده اغلب قد کوتاه یا حتی کوچکی دارند.

کم شنوایی: اغلب، بیماری استخوان شکننده با کاهش شنوایی نیز همراه است.

فتق و درد عضلانی: به دلیل بافت همبند ضعیف تر، افراد مبتلا به بیماری استخوان شکننده اغلب مستعد فتق هستند.

مفاصل اغلب بیش از حد کشش پذیر و متحرک تر از حد معمول هستند که باعث افزایش درد عضلانی می شود.

اثرات روی اندام های داخلی: گاهی اوقات بیماری استخوان زجاجیه بر بافت همبند ریه یا قلب نیز تأثیر می گذارد. در مورد دوم، این می تواند به این معنی باشد که دریچه های قلب به درستی بسته نمی شوند. این بر خون رسانی به بدن تأثیر می گذارد. سپس افراد مبتلا احساس بی حالی و خستگی می کنند. عملکرد آنها کاهش می یابد.

بیماری استخوان شکننده: علت

بیماری استخوان شکننده یک اختلال ژنتیکی است. این ناشی از تغییرات پاتولوژیک (جهش) در ژن هایی است که برای متابولیسم استخوان (تشکیل و تجزیه) مهم هستند.

در اکثریت قریب به اتفاق موارد osteogenesis imperfecta، ژن های COL1A1 و COL1A2 تحت تأثیر قرار می گیرند. اینها حاوی طرح اولیه کلاژن نوع 1 هستند. در نتیجه تغییرات ژنی، بدن پروتئین ساختاری را که برای استخوان ها و بافت همبند مهم است، به شکل معیوب یا در مقادیر ناکافی تولید می کند.

در موارد دیگر، این بیماری به دلیل نقص در ژن‌های دخیل در توسعه (تمایز) سلول‌های استخوان‌ساز - به اصطلاح استئوبلاست‌ها - یا در معدنی شدن استخوان ایجاد می‌شود.

چگونه بیماری استخوان شکننده به ارث می رسد

کسانی که بیماری استخوان شکننده دارند می توانند نقص ژنتیکی زمینه ای را به فرزندان خود به ارث ببرند.

وراثت اتوزومال غالب

در بیشتر موارد، این یک توارث اتوزومال غالب است. اتوزومال به این معنی است که نقص ژنتیکی زمینه ای در یکی از اتوزوم ها قرار دارد. این نام به همه کروموزوم هایی است که کروموزوم جنسی نیستند.

معنی غالب: اگر یکی از والدین ناقل نقص ژنتیکی مسئول باشد و آن را به کودک منتقل کند (این خطر 50 درصد است) کافی است تا کودک نیز با بیماری استخوانی شکننده متولد شود. این مورد در مورد انواع اصلی بیماری (با جهش در دو ژن کلاژن نوع 1) است.

چنین نقص ژنتیکی اتوزومال غالب نیز می تواند از یکی از والدین با موزاییک ژنتیکی به ارث برسد. این اصطلاح زمانی استفاده می‌شود که همه سلول‌های زاینده و/یا سلول‌های سوماتیک یک فرد ساختار ژنتیکی یکسانی نداشته باشند.

با این حال، اگر یکی از اسپرم‌ها یا تخمک‌های دارای نقص ژنتیکی منجر به بارداری شود، ممکن است کودک به این بیماری تمام عیار مبتلا شود - گاهی اوقات حتی با یک نتیجه کشنده.

وراثت مغلوب اتوزومال

اشکال کمتر شایع بیماری استخوان شکننده عموماً به روش اتوزومال مغلوب به ارث می رسند. پس از آن یک کودک باید ژن جهش یافته - واقع در اتوزوم - را از هر دو والدین به ارث ببرد تا با بیماری استخوان شکننده متولد شود. 25 درصد احتمال این اتفاق وجود دارد.

اگر فقط یکی از والدین جهش را منتقل کند، اما والدین دوم یک نوع سالم از این ژن را منتقل کنند، بیماری در کودک شیوع پیدا نمی کند.

وراثت وابسته به X

چند سال پیش، دانشمندان همچنین برای اولین بار یک شکل (نادر) از بیماری استخوان شکننده را کشف کردند که به صورت ارثی مرتبط با X است:

نقص ژن عامل در اینجا در کروموزوم جنسی زن (کروموزوم X) یافت می شود. به صورت مغلوب به ارث می رسد. این بدان معنی است که پسران معمولاً به شدت تحت تأثیر این نوع بیماری استخوان شکننده هستند زیرا آنها فقط یک کروموزوم X دارند.

شروع جدید بیماری استخوان شکننده

حتی والدینی که خودشان بیماری استخوان شکننده ندارند نیز می توانند فرزندی با این اختلال ژنتیکی داشته باشند. جهش ژنی زیربنایی به تازگی (به طور خود به خود) در زمان یا حوالی لقاح ایجاد شده است.

این اغلب در مورد انواع اصلی بیماری استخوان شکننده است که در اثر جهش در ژن های کلاژن نوع 1 ایجاد می شود.

بیماری استخوان شکننده: معاینات و تشخیص

پزشکان بیماری استخوان شکننده را اساساً بر اساس تصویر بالینی تشخیص می دهند. این بدان معنی است که خوشه معمولی علائم در یک بیمار برای تشخیص استخوان زایی ناکامل بسیار مهم است.

تاریخچه پزشکی

بنابراین گرفتن تاریخچه پزشکی بیمار (تاریخچه) در اولین مصاحبه با بیمار یا والدین برای پزشکان بسیار مهم است. پزشک به طور خاص در مورد شکستگی های مکرر استخوان و اتفاقات مشابه در خانواده می پرسد.

روش های تصویربرداری

بسته به نوع بیماری، پزشکان می توانند با استفاده از معاینات اولتراسوند، بیماری استخوان شکننده را در نوزادان متولد نشده در رحم تشخیص دهند.

آزمایش ژنتیک

علاوه بر این، پزشکان اغلب آزمایش های ژنتیکی را برای تایید تشخیص انجام می دهند. نمونه های خون به طور خاص برای تجزیه و تحلیل مواد ژنتیکی افراد مبتلا استفاده می شود. نه تنها خود بیماری استخوان شکننده را می توان به طور قابل اعتمادی تعیین کرد، بلکه نوع استخوان سازی ناقص را نیز می توان تعیین کرد. در عین حال، سایر بیماری های احتمالی را می توان به عنوان علت علائم حذف کرد.

دانستن اینکه چه شکلی از این بیماری وجود دارد برای بارداری های بعدی اهمیت ویژه ای دارد. این به این دلیل است که پزشکان می توانند خطر عود و ارث بیشتر را ارزیابی کنند.

با این حال، آزمایش ژنتیک اجازه نمی دهد که یک بیانیه قابل اعتماد در مورد زنده بودن و کیفیت زندگی یک فرد مبتلا ارائه شود.

بیماری استخوان شکننده: درمان

این را می توان با ترکیب اقدامات مختلف به دست آورد. بنابراین طرح درمانی از بلوک های ساختمانی مختلفی تشکیل شده است و به صورت جداگانه برای فرد آسیب دیده تنظیم می شود.

در حالت ایده آل، درمان بیماری استخوان شکننده توسط یک تیم چند رشته ای (ارتوپد، جراح، فیزیوتراپ و غیره) در یک مرکز تخصصی انجام می شود.

تن درمانی

یکی از اجزای بسیار مهم درمان بیماری استخوان شکننده، فیزیوتراپی منظم است. هدف آن تقویت ماهیچه ها، تاندون ها، رباط ها و استخوان ها و همچنین اصلاح هرگونه ناهنجاری های استخوانی است. از یک سو، این هدف برای جلوگیری از شکستگی استخوان و از سوی دیگر، بهبود تحرک است - افراد مبتلا باید بتوانند زندگی روزمره خود را تا حد امکان مستقل مدیریت کنند.

فیزیوتراپی نیز پس از عمل (به زیر مراجعه کنید) به عنوان بخشی از فرآیند توانبخشی ضروری است. این در مورد کاهش ترس از حرکت (و در نتیجه شکستگی بیشتر استخوان) و آزمایش الگوهای حرکتی جدید است. این امر علاوه بر بهبود تحرک، می تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا را نیز بهبود بخشد.

درمان جراحی-ارتوپدی

اما گاهی اوقات جراحی لازم است، برای مثال در مورد شکستگی جابجا شده. به همین ترتیب، بدشکلی های استخوانی برجسته (مانند اسکولیوز شدید) معمولاً نیاز به درمان جراحی دارند.

به عنوان مثال، یک میخ تلسکوپی را می توان در استخوان های لوله ای بلند (مثلاً استخوان ران) قرار داد - یا برای تثبیت استخوان پس از شکستگی یا برای صاف کردن یک تغییر شکل شدید. ناخن تلسکوپی می تواند همراه با استخوان رشد کند، بنابراین مانع رشد استخوان های کودک نمی شود.

دارو

در مورد بیماری استخوان شکننده متوسط ​​یا شدید، به افراد مبتلا اغلب به اصطلاح بیس فسفونات داده می شود. این داروها توده استخوانی و استحکام استخوان را افزایش می دهند. این باعث می شود استخوان ها کمتر شکسته شوند.

به غیر از بیس فسفونات ها، داروهای دیگری نیز اغلب در استئوژنز ایمپرفکتا استفاده می شوند. این مواد شامل آماده سازی های حاوی کلسیم و ویتامین D است. این مواد برای معدنی شدن استخوان ها ضروری هستند. بنابراین کمبود می تواند کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) در بیماری استخوان شکننده را تشدید کند.

بنابراین تجویز مکمل‌های کلسیم و ویتامین D زمانی توصیه می‌شود که بیماران مبتلا به چنین کمبودی هستند یا در معرض خطر هستند (مثلاً به دلیل محدودیت حرکت و صرف زمان بسیار کمی در خارج از منزل برای تولید ویتامین D کافی از طریق نور خورشید).

به هر قیمتی باید از مصرف بیش از حد ویتامین D اجتناب کرد! این به این دلیل است که کلسیم به طور فزاینده ای از استخوان ها حل می شود. علاوه بر این، مصرف بیش از حد ویتامین D می تواند به کلیه ها از جمله موارد دیگر آسیب برساند.

تحقیق در مورد درمان های بیشتر

دانشمندان در حال بررسی گزینه های درمانی بیشتر برای افراد مبتلا به استخوان زایی ناقص هستند.