افتادگی رحم/واژن: علل، درمان

بررسی اجمالی

• علل: ضعیف شدن رباط ها و ماهیچه ها در ناحیه لگن، کشیدگی نادرست به دلیل بلند کردن اجسام سنگین، اضافه وزن شدید، یبوست مزمن، بافت همبند ضعیف، زایمان.
• درمان: تمرینات کف لگن، درمان هورمونی در دوران یائسگی، اصلاحات جراحی، پساری
• علائم: درد زیر شکم یا کمر، احساس فشار در واژن، درد هنگام ادرار یا مدفوع، بی اختیاری استرسی، به عنوان مثال هنگام سرفه، عفونت های دستگاه ادراری، برگشت ادرار به کلیه (بسیار نادر)
• تشخیص: معاینه زنان با آینه و لمس واژن، تست استرس سرفه، احتمالاً معاینه اولتراسوند و کنترل ادرار.
• پیش آگهی: با درمان مناسب و اقدامات پیشگیرانه می توان از عود پرولاپس پیشگیری کرد.
• پیشگیری: پیشگیری از عود با اقدامات پیشگیرانه مانند ورزش منظم و تمرینات کف لگن، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین، کاهش وزن اضافی.

افتادگی رحم و افتادگی واژن چیست؟

هنگامی که به طور کلی پایین آمدن کف لگن وجود دارد، پزشکان از آن به عنوان نزول تناسلی یا نزول تناسلی یاد می کنند. در این حالت، رحم، مثانه، رکتوم، رکتوم یا واژن پایین تر از حد معمول در لگن آویزان می شوند.

Descensus Uteri به پایین آمدن رحم اشاره دارد. در موارد شدید، رحم حتی تا حدی یا به طور کامل از طریق واژن به بیرون بیرون زده است. سپس پزشکان از افتادگی رحم (پرولپس رحم) صحبت می کنند. در موارد خفیف، افتادگی رحم بدون علامت است. با این حال، در بیشتر موارد، شکایات مختلفی رخ می دهد.

علاوه بر افتادگی رحم، افتادگی واژن (descensus vaginae) نیز وجود دارد. در این حالت واژن به سمت پایین افتادگی می کند به طوری که واژن از دهانه واژن بیرون می زند. اگر قسمت‌هایی از واژن آویزان باشد، به آن افتادگی واژن (پرولاپس واژن یا افتادگی واژن) می‌گویند.

به طور کلی، بین 30 تا 50 درصد از زنان در طول زندگی خود دچار افتادگی کف لگن می شوند. با این حال، علائم لزوماً نباید رخ دهند. بسیاری از زنان هیچ شکایتی از پرولاپس خفیف ندارند، بنابراین اغلب از نظر پزشکی اصلاً مرتبط نیست. درمان فقط در صورت فرود شدیدتر با علائم قابل توجه یا اختلال عملکرد و البته در مورد افتادگی رحم یا واژن ضروری است.

نزول در ناحیه کف لگن گاهی اوقات زنان جوان تر را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. این امر به ویژه در صورت تضعیف مزمن بافت همبند بیشتر است.

علل و عوامل خطر چیست؟

• اضافه بار و بار نادرست کف لگن به دلیل کار فیزیکی سنگین
• افزایش فشار در حفره شکم به دلیل بیماری هایی مانند برونشیت مزمن یا یبوست مزمن
• پیشگیری و درمان چاقی
• ضعف عمومی بافت همبند

علاوه بر این، در برخی از زنان، رحم از بدو تولد در وضعیت انحرافی در شکم قرار دارد. چنین ناهنجاری های موقعیتی نیز خطر افتادگی رحم را افزایش می دهد. در این مورد، اولین علائم اغلب از سن 30 سالگی ظاهر می شود.

ضعیف شدن کف لگن بعد از زایمان

پس از زایمان، احتمال پایین آمدن کف لگن افزایش می یابد. اگر جنین ها وزن بالایی داشته باشند، فشار بیشتری روی رباط های ناحیه لگن وارد می شود. آسیب های واژن در هنگام زایمان نیز یک خطر احتمالی است. زنانی که چندین فرزند در زندگی خود داشته اند، نسبتاً بیشتر و زودتر از افتادگی رحم رنج می برند.

نزول کف لگن چگونه درمان می شود؟

بسته به مرحله افتادگی رحم یا واژن و سن فرد مبتلا می توان روش های درمانی مختلفی را در نظر گرفت. اساساً زمانی که افتادگی باعث ناراحتی شود، درمان ضروری است. سپس این روش به این بستگی دارد که آیا بیمار همچنان مایل به بچه دار شدن است یا خیر.

در اشکال خفیف و به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، به عنوان مثال در دوران بارداری، تمرینات کف لگن کمک می کند. اینها تمرینات خاصی هستند که به طور خاص عضلات کف لگن را تقویت می کنند. این به جلوگیری از پایین آمدن اندام های لگن کمک می کند. اشکال خفیف نزول ممکن است به خودی خود، یعنی بدون مداخله پزشکی خاص، پسرفت کنند.

جراحی برای افتادگی رحم یا افتادگی واژن

در موارد شدیدتر، جراحی اجتناب ناپذیر است. در اصل، "مسیرهای دسترسی" زیر را می توان در نظر گرفت:

در مطلوب ترین حالت، پزشک عمل را فقط از طریق واژن انجام می دهد.

در لاپاراسکوپی، آندوسکوپ و ابزار جراحی از طریق یک برش کوچک در دیواره شکم وارد می شود و عمل به این روش انجام می شود.

البته گاهی لازم است برشی به طول حدود پنج سانتی متر در قسمت تحتانی شکم که از طریق آن جراحی انجام می شود، ایجاد شود.

در حین عمل، ماهیچه های لگن سفت می شوند و اندام هایی که پایین آمده اند به موقعیت اولیه خود باز می گردند. پزشک به اصطلاح واژینوپلاستی را برای سفت کردن عضلات کف لگن و تقویت پرینه انجام می دهد.

در واژینوپلاستی خلفی، جراح پوست واژن را از رکتوم جدا می کند و پوست کشیده شده اضافی واژن را برمی دارد. پس از بخیه زدن مثانه یا راست روده، مجدداً پوست واژن را بخیه می زند. در صورت افتادگی رکتوم، واژینوپلاستی خلفی در نظر گرفته می شود.

در به اصطلاح ساکروکولپوپکسی، پزشک جراحی انتهای واژن یا دهانه رحم را با استفاده از یک توری پلاستیکی به ساکروم متصل می کند. این روش از طریق لاپاراسکوپی با کمک آندوسکوپ نیز امکان پذیر است. تثبیت ساکروسپاینال به این معنی است که جراح رحم یا انتهای واژن را به رباط‌های نگهدارنده بدن (رباط‌ها) در لگن متصل می‌کند و در نتیجه آن را بلند می‌کند.

اینکه کدام روش جراحی استفاده می‌شود به این بستگی دارد که آیا رحم سالمی وجود دارد یا خیر و آیا بیمار می‌خواهد جراحی حفظ رحم را انجام دهد. به عنوان مثال، تثبیت ساکروسینال یکی از این تکنیک ها است.

اگر افتادگی رحم یا افتادگی واژن با نشت ادرار غیرقابل کنترل (بی اختیاری) همراه باشد، تعدادی از روش های جراحی دیگر مانند بالا بردن دیواره واژن و اصلاح زاویه گردن مثانه مجرای ادرار (کولپوسسپانسیون) وجود دارد.

روش ترانس واژینال (TVM) گزینه دیگری برای درمان افتادگی رحم است. در این روش، پزشک شبکه ای را بین مثانه و کف لگن در حین جراحی از طریق واژن وارد می کند.

مراقبت های بعد از جراحی

این جراحی حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد و معمولاً با بیهوشی عمومی انجام می شود. برخی از بیمارستان ها و مراکز مراقبت های پزشکی نیز درمان تحت بی حسی موضعی را ارائه می دهند. پس از جراحی، بستری در بیمارستان حدود دو روز مورد نیاز است. عوارض حین جراحی بسیار نادر است. معمولاً زنان عمل شده پس از چند روز به کار عادی خود باز می گردند.

پساری

برای زنان مسن تر و از نظر جسمی بسیار ضعیف، جراحی یک گزینه نیست. در اینجا، درمان معمولا به آرامی با استفاده از به اصطلاح پساری انجام می شود. پساری فنجانی، مکعبی یا حلقه ای شکل است و از لاستیک سخت یا سیلیکون ساخته شده است. پساری توسط پزشک وارد واژن می شود و از رحم حمایت می کند. این نزول موجود را تصحیح نمی کند، بلکه فقط با نزول بیشتر مقابله می کند. مهم است که پساری به طور مرتب توسط پزشک تمیز شود و مجدداً آن را وارد کنید تا باعث التهاب نشود. اساساً تنها در صورتی می توان از آن برای درمان افتادگی رحم استفاده کرد که عضلات پرینه هنوز به اندازه کافی قوی باشند.

افتادگی کف لگن چه علائمی ایجاد می کند؟

برای اکثر زنان، افتادگی رحم باعث احساس مزمن فشار یا اجسام خارجی در واژن و همچنین کشش مداوم رو به پایین می شود. این ترس ایجاد می کند که چیزی از واژن "بیفتد". بنابراین زنان مبتلا اغلب پاهای خود را روی هم می زنند. علاوه بر این، التهاب و پوشش مخاطی افزایش می یابد زیرا فلور واژن تغییر می کند. زخم های فشاری نیز رخ می دهد.

علامت دیگر ترشحات خونی از واژن است. اگر افتادگی نسبتاً شدید باشد، واژن یا رحم ممکن است از طریق خروجی واژن برآمده شده و قابل لمس باشد.

عفونت های دستگاه ادراری نیز ممکن است بیشتر رخ دهد. در موارد شدید، مثانه جابجا می شود یا غرق می شود. در نتیجه، ادرار به کلیه باز می گردد. با این حال، این عارضه نادر است.

به سمت پشت، نزدیک به رحم، رکتوم و کانال مقعد قرار دارند. اگر رحم به سمت پایین و عقب بلغزد، ممکن است به راست روده فشار وارد کند. پیامدهای احتمالی شامل یبوست و/یا درد در حین حرکات روده است. بی اختیاری مدفوع نیز در موارد جداگانه رخ می دهد.

اگر افتادگی رحم برای مدت طولانی بدون توجه باقی بماند، به طور فزاینده ای به کف لگن فشار می آورد. در موارد شدید، رحم به طور کامل یا جزئی از واژن بیرون زده است. سپس پزشکان از افتادگی رحم یا افتادگی رحم صحبت می کنند. علائم در اینجا آشکار است: رحم را می توان به صورت بصری از بیرون مشاهده کرد.

افتادگی کف لگن چگونه بررسی و تشخیص داده می شود؟

سپس پزشک با معاینه زنان تشخیص واضحی می دهد. او از آینه واژن برای معاینه واژن استفاده می کند و همچنین اندام های شکمی را از بیرون و از طریق واژن لمس می کند. معاینه رکتوم نیز بخشی از افتادگی رحم مشکوک است. پزشک مستقیماً وارد رکتوم می شود. به عنوان مثال، فرورفتگی دیواره راست روده (رکتوسل) به سمت واژن قابل تشخیص است. چنین برآمدگی یکی از علل شایع یبوست است.

به اصطلاح تست استرس سرفه برای بررسی وجود بی اختیاری استرسی استفاده می شود. این مورد زمانی است که ادرار در حین فعالیت بدنی مانند سرفه شدید یا بلند کردن بدن نشت می کند. این احتمال با افتادگی خفیف کف لگن بیشتر است. از طرف دیگر، زنانی که افت شدیدتری دارند، در تخلیه مثانه با مشکل بیشتری مواجه می شوند، زیرا ممکن است مجرای ادرار کج شده باشد.

سیر بیماری و پیش آگهی

چهار درجه بندی مختلف برای نزول کف لگن (descensus genitalis) وجود دارد:

• درجه 1: فرونشست در داخل واژن
• درجه 2: فرود به خروجی واژن می رسد
• درجه 3: فرود فراتر از خروجی واژن گسترش می یابد
• درجه 4: رحم یا واژن تا حد زیادی از خروجی واژن بیرون زده است (پرولپس)

افتادگی رحم و افتادگی واژن یک بیماری مستقل نیستند، بلکه علائم ضعیف شدن کف لگن هستند. به همین دلیل، افتادگی کف لگن فقط به صورت علامتی قابل درمان است. درمان علی امکان پذیر نیست. به دلیل ضعف کف لگن، افتادگی های مکرر امکان پذیر است. اقدامات پیشگیرانه به کاهش خطر عود کمک می کند.

پیشگیری

اقدام دیگر پرهیز از فشارهای فیزیکی بیش از حد مانند بلند کردن بارهای سنگین است. اگر بلند کردن غیر قابل اجتناب است، باید مراقب بود که از حالت خمیده بلند نشوید، بلکه در حین انجام این کار به حالت چمباتمه بنشینید. ورزش منظم از افتادگی رحم نیز جلوگیری می کند. ثابت شده است که ورزش‌های استقامتی مانند شنا، دوچرخه‌سواری یا دویدن بسیار مفید هستند. برای زنان دارای اضافه وزن نیز کاهش وزن توصیه می شود.

همه این اقدامات هم قبل و هم بعد از جراحی برای افتادگی رحم یا افتادگی واژن کمک می کند. با این حال، هیچ روش تضمینی برای جلوگیری از نزول کف لگن وجود ندارد. تمام اقدامات پیشگیرانه فقط خطر فردی را کاهش می دهد.