D-dimers چیست؟
D-dimer ها محصولات برش فیبرین پروتئین فیبری هستند که نقش عمده ای در لخته شدن خون دارد:
وقتی فیبرین و پلاکت‌های خون (ترومبوسیت‌ها) با هم جمع می‌شوند، یک لخته خون تشکیل می‌شود - هم در لخته شدن خون سالم (ترمیم زخم) و هم در تشکیل پاتولوژیک لخته‌های خون (ترومبوس) در رگ‌های دست نخورده. چنین ترومبی ها می توانند عروق را در محل تشکیل خود مسدود کنند (ترومبوز) یا همراه با جریان خون حمل شوند و باعث انسداد عروق در جای دیگر شوند (آمبولی).
هنگامی که یک لخته یا لخته خون حل می شود (فیبرینولیز)، رشته های پیوند متقابل در فیبرین تقسیم می شوند. این باعث تولید قطعات فیبرین کوچکتر از جمله D-dimers می شود.
چه زمانی D-dimer ها تعیین می شوند؟
اگر مشکوک به ترومبوآمبولی (مانند ترومبوز ورید پا، آمبولی ریوی) یا لخته شدن بیش از حد خون (انعقاد داخل عروقی منتشر) باشد، پزشک D-dimers را از نمونه خون تعیین می کند.
نشانه ای از انسداد عروق در پاها، به عنوان مثال، با شکایات زیر در اندام آسیب دیده ارائه می شود:
- ورم
- درد مبهم
- رنگ مایل به آبی (سیانوز) به دلیل کمبود اکسیژن
- گرمای بیش از حد
- احساس سنگینی یا تنش
- بیرون زدگی واضح رگ ها
D-dimer به عنوان روش حذف
از سوی دیگر، همچنین به این معنی است که آزمایش به انسداد عروق بسیار حساس است: در بیمارانی که مقدار D-dimer طبیعی دارند، انسداد عروق بسیار بعید است. بنابراین، ارزش آزمایشگاهی برای روشن شدن مشکوک به انسداد عروقی مناسب است.
D-dimers: مقادیر نرمال
مقدار D-dimer در خون در بزرگسالان معمولاً بین 20 تا 400 میکروگرم در لیتر (µg/l) است.
احتیاط: در زنان، سطح D-dimer به طور طبیعی در اواخر بارداری تا حد معینی افزایش می‌یابد، بدون اینکه این امر اهمیت بالینی داشته باشد. پزشک باید این را در هنگام ارزیابی ارزش آزمایشگاهی در نظر بگیرد.
چه زمانی سطح D-dimer کاهش می یابد؟
اگر مقادیر D-dimer کمتر از به اصطلاح برش باشد، این هیچ اهمیتی ندارد.
چه زمانی D-dimer ها بالا می روند؟
علت افزایش D-dimers معمولا یک رویداد ترومبوآمبولیک است، یعنی لخته خونی که یک رگ را مسدود می کند. بنابراین، سطح D-dimer تقریباً در تمام بیماران مبتلا به ترومبوز ورید عمقی افزایش می یابد و در عرض چند روز تا چند هفته به محدوده طبیعی باز می گردد.
علاوه بر ترومبوز ورید عمقی، علل احتمالی افزایش D-dimer ها شامل شرایط یا موقعیت های زیر می شود:
- سایر ترومبوزها یا آمبولی ها (مانند آمبولی ریه، انفارکتوس میوکارد و غیره)
- انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC، انعقاد مصرفی)
- عملیات
- سیروز کبدی
- سندرم اورمیک همولیتیک (HUS)
- سرطان
- التهاب هایی مانند "مسمومیت خون" (سپسیس)
D-dimers: بارداری
در دوران بارداری، افزایش طبیعی D-dimer ها وجود دارد. در عین حال، بارداری خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد. بنابراین حد بالایی که پزشک باید در مورد ترومبوآمبولی در یک بیمار باردار فکر کند بیشتر از سایر بیماران است (به بالا مراجعه کنید: مقادیر D-dimer: جدول برای زنان باردار).
اگر D-dimer ها تغییر کرده باشند چه باید کرد؟
اگر D-dimer ها بالا باشند، انسداد عروقی امکان پذیر است. پزشک به سرعت این شک را روشن می کند تا بتواند اقدامات متقابل لازم را بلافاصله انجام دهد.
اگر مشکوک به آمبولی ریه باشد، به عنوان مثال، سی تی آنژیوگرافی - معاینه توموگرافی کامپیوتری عروق خونی با استفاده از ماده حاجب - مفید است. علاوه بر این، پزشک می تواند یک معاینه اولتراسوند قلب (اکوکاردیوگرافی) انجام دهد: در نتیجه آمبولی ریوی، فشاری بر روی بطن راست قلب ایجاد می شود که در معاینه، به عنوان مثال، با اتساع بطن یا ضعف دریچه های قلب مربوطه.
اگر علائم و عوامل خطر بیمار احتمال انسداد عروق را زیاد کند، پزشک یک مطالعه تصویربرداری مانند سی تی آنژیوگرافی را انجام می دهد، حتی اگر قرائت های D-dimer طبیعی باشد.
