بررسی اجمالی
- TBE چیست؟ TBE مخفف مننژوانسفالیت اوایل تابستان است. این یک التهاب حاد مرتبط با ویروس در مننژها (مننژیت) و احتمالاً مغز (آنسفالیت) و نخاع (میلیت) است.
- تشخیص: مشاوره پزشک و بیمار (تاریخچه)، آزمایش خون، گرفتن و تجزیه و تحلیل نمونه مایع عصبی (پنکسیون مایع مغزی نخاعی)، احتمالاً تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI).
- درمان: فقط درمان علامتی ممکن است، به عنوان مثال با مسکن و ضد اسپاسم. در صورت بروز علائم عصبی مانند فلج، احتمالاً فیزیوتراپی، کاردرمانی یا گفتار درمانی. در موارد شدید، درمان در بخش مراقبت های ویژه.
TBE: توضیحات
مننژوانسفالیت اوایل تابستان (TBE) التهاب حاد مننژها و اغلب مغز و نخاع است. توسط ویروس TBE تحریک می شود. در آلمان، کنه ها تقریبا همیشه TBE را منتقل می کنند. بنابراین به این بیماری آنسفالیت منتقله از طریق کنه نیز می گویند. به ندرت، انتقال از طریق شیر خام آلوده به ویروس از بز، گوسفند و - به ندرت - گاو اتفاق می افتد. عفونت TBE از فردی به فرد دیگر امکان پذیر نیست.
هر نیش کنه منجر به عفونت TBE نمی شود و هر عفونتی منجر به بیماری نمی شود: در مناطق در معرض خطر آلمان، به طور متوسط تنها حدود 0.1 تا 5 درصد کنه ها حامل ویروس TBE هستند. در برخی مناطق، تا 30 درصد از کل کنه ها ناقل پاتوژن TBE هستند.
با این حال، باید به خاطر داشت که این بیماری می تواند شدید و حتی کشنده باشد: روند بهبودی ممکن است ماه ها طول بکشد. گاهی اوقات اختلالات عصبی دائمی (مانند مشکلات تمرکز) باقی می مانند. در حدود یک نفر از هر صد بیمار، عفونت TBE سیستم عصبی منجر به مرگ می شود.
TBE: فرکانس
افراد عمدتاً در طول فعالیت های تفریحی در فضای باز مانند کمپینگ یا پیاده روی به TBE مبتلا می شوند. بیشتر بیماری ها در بهار و تابستان مشاهده می شود.
کودکان بیشتر از بزرگسالان گزش کنه می گیرند و بنابراین عموماً بیشتر در معرض خطر ابتلا به TBE هستند. اما در کودکان، عفونت معمولاً خفیف است و بدون آسیب دائمی بهبود می یابد.
با بیماری لایم اشتباه نگیرید
TBE: علائم
اگر ویروس TBE از طریق نیش کنه منتقل شده باشد، مدتی طول می کشد تا اولین علائم ظاهر شوند: عامل بیماری زا ابتدا باید در بدن پخش شود و به مغز برسد. به طور متوسط بین عفونت (گزیدگی کنه) و شیوع بیماری حدود یک تا دو هفته می گذرد. این دوره را دوره نهفتگی TBE می نامند. در موارد فردی، ممکن است تا 28 روز طول بکشد تا مننژوانسفالیت اوایل تابستان ظاهر شود.
دوره دو مرحله ای بیماری
اولین نشانه های TBE علائمی شبیه آنفولانزا مانند احساس کلی بیماری، تب، سردرد و درد اندام است. گاهی اوقات، درد شکم نیز رخ می دهد. علائم اغلب به عنوان سرماخوردگی یا آنفولانزا رد می شوند. پس از حدود یک هفته، علائم فروکش کرده و تب دوباره کاهش می یابد.
در بخش کوچکی از بیماران، تب دوباره پس از چند روز افزایش می یابد. این نشان دهنده آغاز مرحله دوم بیماری است. این خود را به صورت زیر نشان می دهد:
- در حدود 40 درصد از بیماران، مننژیت با آنسفالیت همراه است. سپس پزشکان از مننژوانسفالیت صحبت می کنند.
- در حدود ده درصد از بیماران، نخاع نیز ملتهب می شود. به این مننژوانسفالومیلیت می گویند.
- به ندرت، التهاب TBE به تنهایی به طناب نخاعی (میلیت) یا به ریشه های عصبی منشأ گرفته از نخاع (رادیکولیت) محدود می شود.
علائم دقیق TBE در مرحله دوم به گسترش التهاب بستگی دارد:
علائم TBE در مننژیت جدا شده
علائم TBE در مننژوانسفالیت
اگر علاوه بر مننژها، مغز نیز تحت تأثیر التهاب (مننژوانسفالیت) قرار گیرد، علائم TBE بیشتر ظاهر می شود: در پیش زمینه اختلال هماهنگی حرکتی (آتاکسی)، اختلال هوشیاری و فلج بازوها، پاها و اعصاب جمجمه ای است. . به عنوان مثال، دومی می تواند باعث اختلالات شنوایی، بلع یا گفتار شود. علاوه بر این، التهاب مغز نیز می تواند باعث تشنج شود.
شدیدترین علائم TBE می تواند با مننژوانسفالومیلیت رخ دهد که التهاب همزمان مننژها، مغز و نخاع است. نخاع نشان دهنده ارتباط بین مغز و بقیه بدن است. اگر التهاب در اینجا رخ دهد، عواقب آن اغلب در سراسر بدن مشاهده می شود:
علائم TBE در کودکان
در کودکان و نوجوانان، TBE معمولا تنها با علائم غیراختصاصی مشابه علائم عفونت شبه آنفولانزا پیشرفت می کند. علائم شدید TBE نادرتر از بزرگسالان است. این بیماری معمولاً بدون آسیب ثانویه در بیماران جوان بهبود می یابد.
آسیب های ناشی از TBE
دوره های شدید بیماری و آسیب دائمی ناشی از TBE به ویژه در افراد مسن رخ می دهد. آنها تقریباً هرگز در کودکان مشاهده نمی شوند.
عفونت مضاعف: TBE به علاوه بیماری لایم
به ندرت، ویروس های TBE و باکتری های بیماری لایم به طور همزمان در طول نیش کنه منتقل می شوند. چنین عفونت مضاعفی معمولاً شدید است. افراد مبتلا می توانند آسیب عصبی دائمی را متحمل شوند.
واکسیناسیون علیه TBE
کارشناسان واکسیناسیون TBE را به همه افرادی که در مناطق در معرض خطر TBE زندگی می کنند (به زیر مراجعه کنید) و گروه های شغلی خاص (جنگل داران، شکارچیان و غیره) توصیه می کنند. از سوی دیگر، واکسیناسیون برای مسافران مناطق TBE در صورت وجود احتمال عفونت TBE (به عنوان مثال، در طول تورهای پیاده روی برنامه ریزی شده) مفید است.
در مقاله واکسیناسیون TBE می توانید در مورد تاثیر و عوارض واکسیناسیون TBE بیشتر بخوانید.
مناطق TBE
انتقال TBE در بسیاری از کشورهای دیگر مانند اتریش، سوئیس، جمهوری چک، مجارستان، کرواسی، لهستان، سوئد و فنلاند نیز امکان پذیر است. از سوی دیگر، در ایتالیا، فرانسه، دانمارک و نروژ، عفونت نادر است.
در مقاله مناطق TBE می توانید اطلاعات بیشتری در مورد توزیع ویروس های TBE در آلمان و خارج از کشور کسب کنید.
TBE: علل و عوامل خطر
ویروس های TBE در سه زیر گروه وجود دارند: در کشور ما، زیرگروه اروپای مرکزی گسترده است. در کشورهای بالتیک، در سواحل فنلاند و در آسیا، زیرگروه سیبری و خاور دور رخ می دهد. همه باعث ایجاد تصاویر بالینی مشابه می شوند.
TBE: مسیرهای عفونت
کنه ها زمانی که خون حیوانات وحشی آلوده (به ویژه جوندگان کوچک مانند موش) را می مکند، می توانند پاتوژن TBE را «گرفتار» کنند. حیوانات بدون ابتلا به TBE عامل بیماری زا را حمل می کنند. اگر کنه آلوده اکنون انسان را در وعده خون بعدی خود گاز بگیرد، می تواند ویروس TBE را با بزاق خود وارد جریان خون انسان کند.
انتقال مستقیم TBE از فردی به فرد دیگر امکان پذیر نیست. بنابراین، افراد آلوده یا بیمار مسری نیستند!
عوامل خطر TBE
نمی توان پیش بینی کرد که عفونت در موارد فردی چقدر شدید خواهد بود. در بیشتر موارد، عفونت TBE علائمی ندارد یا فقط علائم خفیفی ایجاد می کند. دوره های شدید بیماری نادر است. افراد مبتلا تقریباً منحصراً بزرگسالان هستند. سن در اینجا نقش مهمی ایفا می کند: هر چه بیمار مسن تر باشد، TBE اغلب یک دوره شدید را طی می کند و بیشتر اوقات آسیب دائمی به جا می گذارد.
TBE: معاینات و تشخیص
بزاق کنه از جمله حاوی مواد بی حس کننده است، به طوری که بسیاری از افراد نیش کنه را احساس نمی کنند. برای پزشک، این بدان معنی است که حتی اگر بیمار نتواند گزش کنه را به خاطر بیاورد، این امر TBE را رد نمی کند.
تشخیص TBE زمانی ایجاد می شود که هر دو IgM و IgG خاص در خون قابل تشخیص باشند، بیمار علائم بیماری مناسب را نشان دهد و در برابر TBE واکسینه نشده باشد.
علاوه بر این، پزشک می تواند نمونه ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) (پنکسیون CSF) بگیرد. این در آزمایشگاه برای آنتی بادی های خاص و آثاری از مواد ژنتیکی ویروس های TBE بررسی می شود. با این حال، ژنوم ویروسی تنها در مرحله اول بیماری در CSF قابل تشخیص است. بعداً، فقط پاسخ سیستم ایمنی به پاتوژن ها - به شکل آنتی بادی های خاص - قابل اندازه گیری است.
TBE قابل اطلاع است. بنابراین، اگر بیماری TBE حاد با تشخیص مستقیم ویروس (ماده ژنتیکی) یا تشخیص غیرمستقیم ویروس (آنتی بادی های خاص) تشخیص داده شود، پزشک باید این موضوع را به بخش بهداشت مسئول (با نام بیمار) گزارش کند.
بررسی کنه های مرده؟
- حتی اگر کنه به ویروس TBE آلوده شده باشد، این لزوما به این معنی نیست که پاتوژن ها را به بیمار منتقل کرده است.
- روش‌های تشخیص ویروس TBE (و سایر عوامل بیماری‌زا) در کنه‌ها از نظر حساسیت متفاوت است. بنابراین با وجود نتیجه آزمایش منفی (هیچ ویروس TBE در کنه قابل تشخیص نیست)، کنه ممکن است همچنان آلوده باشد و ویروس ها را منتقل کرده باشد.
TBE: درمان
هیچ درمان علّی TBE وجود ندارد، یعنی هیچ درمانی که به طور خاص ویروس TBE را در بدن هدف قرار دهد. تنها می توان از بدن در مبارزه با پاتوژن حمایت کرد. هدف کاهش علائم TBE و جلوگیری از آسیب طولانی مدت تا حد امکان است.
برای سردردهای بسیار مداوم، گاهی اوقات به بیماران TBE مواد افیونی داده می شود. اینها مسکن های قوی هستند، اما می توانند اعتیادآور باشند. بنابراین آنها فقط در مواقع ضروری و به شیوه ای بسیار کنترل شده استفاده می شوند.
در مورد اختلالات عصبی مانند اختلالات حرکتی یا گفتاری، فیزیوتراپی، کاردرمانی یا گفتار درمانی ممکن است مفید باشد.
در مورد TBE شدید (به عنوان مثال، با اختلال هوشیاری یا فلج تنفسی)، بیماران باید در بخش مراقبت های ویژه درمان شوند.
در بیشتر موارد، TBE دوره خود را بدون عارضه طی می کند و به طور کامل بهبود می یابد. این امر به ویژه در صورتی صادق است که عفونت باعث مننژیت خالص شود.
حدود سه سال پس از مننژیت و آنسفالیت ناشی از TBE، انتظار نمی رود که علائم موجود به طور قابل توجهی بهبود یابد.
به طور کلی، خطر مرگ ناشی از مننژوانسفالیت اوایل تابستان حدود یک درصد است.
مصونیت مادام العمر؟
TBE: پیشگیری
یک محافظت مؤثر در برابر TBE، واکسیناسیون TBE ذکر شده در بالا است. اما شما می توانید حتی کارهای بیشتری برای جلوگیری از عفونت انجام دهید - و این با اجتناب از نیش کنه تا حد ممکن است. برای انجام این کار، باید به توصیه های زیر توجه کنید:
- قبل از رفتن به جنگل ها و مراتع، یک ماده دافع کنه را روی پوست خود بمالید. البته توجه داشته باشید که فقط یک اثر موقتی دارد و 100 درصد محافظت نمی کند.
- به حیوانات وحشی مانند موش یا جوجه تیغی دست نزنید. اینها اغلب کنه دارند!
کنه ها را به درستی از بین ببرید
اگر کنه مکنده روی پوست خود پیدا کردید، باید در اسرع وقت آن را بردارید. برای این کار از موچین یا ابزار مخصوصی برای حذف کنه استفاده کنید. اگر هیچ کدام را در دست ندارید، همچنان باید در اسرع وقت، مثلاً با ناخن‌هایتان، خون‌خور را بردارید.
پس از برداشتن کنه، باید زخم کوچک را با دقت ضد عفونی کنید.
در روزها و هفته های بعد، مراقب علائم احتمالی TBE (یا بیماری لایم) باشید. اگر چنین ظاهر شد، باید بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
