نحوه عملکرد ریتوکسیماب
ریتوکسیماب یک آنتی بادی درمانی (ایمونوگلوبولین درمانی) است. آنتی بادی ها پروتئین ها (پروتئین هایی) هستند که به طور طبیعی در بدن تولید می شوند و برای شناسایی پروتئین های خارجی یا مضر (مثلاً از انگل ها، باکتری ها و ویروس ها) طراحی شده اند و آنها را بی ضرر می کنند.
آنتی بادی ها توسط سلول های B (که لنفوسیت های B نیز نامیده می شوند) تولید می شوند. اینها نوعی سلول از گروه گلبولهای سفید هستند. در تماس با یک ماده خارجی، آنتی بادی های مناسبی علیه آن تشکیل می دهند که به مهاجم حمله می کنند.
مانند بسیاری از سلول‌های دیگر، سلول‌های B دارای پروتئین‌های سطحی هستند که توسط آنها می‌توان شناسایی کرد: پروتئین CD20. این واقعیت در درمان بیماری های مرتبط با تعداد بیش از حد سلول های B در بدن، با سلول های B بیش فعال یا سلول های B بدون عملکرد استفاده می شود.
این درمان که به عنوان «درمان سرطان هدفمند» نیز شناخته می‌شود، عوارض جانبی بسیار کمتری نسبت به درمان‌های مرسوم دارد که از عواملی استفاده می‌کنند که به طور بی‌رویه بر تمام سلول‌های تقسیم‌کننده (سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالم) تأثیر می‌گذارند.
جذب، تخریب و دفع
پس از انفوزیون یا تزریق به رگ های خونی (داخل وریدی) یا زیر پوست (زیر جلدی)، آنتی بادی های ریتوکسیماب از طریق گردش خون پخش می شوند و به محلی می رسند که در آن قرار است عمل کنند.
چه زمانی از ریتوکسیماب استفاده می شود؟
ریتوکسیماب برای درمان بیماری های زیر استفاده می شود:
- لنفوم غیر هوچکین (NHL، سرطان سیستم لنفاوی) - در ترکیب با سایر عوامل استفاده می شود.
- لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) - در ترکیب با سایر عوامل استفاده می شود
- آرتریت روماتوئید – در ترکیب با ماده فعال متوترکسات استفاده شود
- گرانولوماتوز (ندول های بافتی) همراه با پلی آنژیت (التهاب عروق)
ریتوکسیماب در چندین دوره با فاصله بین هفته ها تا ماه ها استفاده می شود. استفاده خارج از برچسب ریتوکسیماب نیز به عنوان مثال در مولتیپل اسکلروزیس یا التهاب حاد کلیه (گلومرولونفریت) استفاده می شود.
نحوه استفاده از ریتوکسیماب
بنابراین، مقادیر ماده فعال حدود 500 تا 1000 میلی گرم ریتوکسیماب در هر درمان تجویز می شود. تعداد سیکل ها و فاصله بین آنها نیز توسط پزشک تعیین می شود. برخی از بیماران ماده فعال را به صورت هفتگی دریافت می کنند، برخی دیگر در فواصل زمانی حداکثر سه ماهه.
عوارض جانبی ریتوکسیماب چیست؟
در طول درمان با ریتوکسیماب، بیش از ده درصد بیماران عوارض جانبی مانند عفونت های باکتریایی و ویروسی، کاهش تعداد گلبول های سفید و پلاکت خون، واکنش های آلرژیک، گاهی با تورم (ادم)، تهوع، خارش، بثورات، ریزش مو، تب، سردرد و لرز
گوش درد، آریتمی قلبی، فشار خون بالا یا پایین، اختلالات تنفسی، تنگی نفس، سرفه، استفراغ، درد شکم، اختلالات گوارشی، اختلالات پوستی، درد عضلانی و علائم سرماخوردگی نیز مشاهده می شود. چنین عوارض جانبی در یک نفر از هر ده تا صد نفری که تحت درمان قرار می گیرند رخ می دهد.
هنگام استفاده از ریتوکسیماب چه مواردی را باید در نظر گرفت؟
موارد منع مصرف
ریتوکسیماب نباید در موارد زیر استفاده شود:
- عفونت های فعال و شدید
- بیمارانی که سیستم ایمنی بدنشان به شدت ضعیف شده است
- نارسایی شدید قلبی (نارسایی قلبی)
تداخلات دارویی
هیچ تعامل شناخته شده ای بین ریتوکسیماب و سایر عوامل وجود ندارد.
بیماران مبتلا به عفونت های شدید (مانند سل، HIV، هپاتیت ویروسی) نباید با ریتوکسیماب درمان شوند زیرا این امر باعث تضعیف بیشتر سیستم ایمنی بدن می شود.
محدودیت سنی
برای نشانه های خاص، تزریق با ماده فعال از سن شش ماهگی تایید می شود. دوز به صورت جداگانه تعیین می شود.
بارداری و تغذیه با شیر مادر
مصرف ریتوکسیماب معمولاً در صورت بارداری برنامه ریزی شده یا در صورت بارداری غیرمنتظره به محض اینکه مشخص شد، زود قطع می شود. داده‌های پایگاه‌های داده سازنده در اکثر موارد نتوانست علائم بالینی مرتبط را در نوزادان تشخیص دهد.
به دلیل جرم مولکولی زیاد، بعید است که ریتوکسیماب به شیر مادر منتقل شود. در هر صورت تصمیم گیری برای درمان در دوران شیردهی توسط متخصصان انجام می شود.
نحوه دریافت دارو با ریتوکسیماب
درمان با ریتوکسیماب معمولاً مستقیماً در یک بیمارستان یا کلینیک تخصصی انجام می شود، که سپس دارو را بر اساس بیمار به بیمار آماده می کند.
ریتوکسیماب از چه زمانی شناخته شده است؟
تمدید مجوز بازاریابی در اتحادیه اروپا در سال 2006 برای درمان آرتریت روماتوئید و در سال 2012 برای بیماری وگنر اعطا شد. حق ثبت اختراع ایالات متحده در سال 2015 منقضی شد. در این بین، اولین بیوسیمیلارهای با ریتوکسیماب در بازار هستند.
