بررسی اجمالی
- علائم: کاهش برون ده ادرار، خستگی آسان، اختلال در تمرکز، حالت تهوع، احتباس آب، تنگی نفس، آریتمی قلبی، سرگیجه، بیهوشی.
- دوره و پیش آگهی: با درمان به موقع، کلیه ممکن است در مرحله بهبودی به طور کامل بهبود یابد. با این حال، این بیماری گاهی اوقات کشنده است.
- علل: کاهش جریان خون کلیوی (مثلاً به دلیل از دست دادن مایعات زیاد)، آسیب کلیوی به دلیل سایر بیماری های کلیوی، داروها، یا عفونت های باکتریایی و ویروسی، انسداد جریان ادرار (مثلاً به دلیل سنگ کلیه)
- تشخیص: آزمایش خون و ادرار، روش های تصویربرداری، به ویژه معاینه اولتراسوند
- درمان: بسته به علت، به عنوان مثال، حذف سنگ کلیه، تجویز آنتی بیوتیک برای عفونت، قطع برخی داروها، مصرف مایعات و دیالیز در صورت نیاز
- پیشگیری: به ویژه افراد مبتلا به اختلال عملکرد کلیه باید فقط پس از مشورت با پزشک از داروهای بدون نسخه استفاده کنند.
نارسایی حاد کلیه چیست؟
در نارسایی حاد کلیه (نارسایی حاد کلیه یا ضعف کلیه)، عملکرد کلیه در مدت کوتاهی به شدت بدتر می شود: حجم مایعی که کلیه ها به طور معمول در واحد زمان فیلتر می کنند به سرعت کاهش می یابد.
نارسایی حاد کلیه باعث تجمع مواد در خون می شود که در واقع از طریق ادرار دفع می شوند. این مواد به اصطلاح ادراری شامل اوره و کراتینین است. اگر آنها در بدن تجمع کنند، منجر به مسمومیت تدریجی ادرار می شود. پزشکان از آن به عنوان اورمی یاد می کنند.
در اغلب موارد نارسایی حاد کلیه، عملکرد سایر اندام ها نیز مختل می شود. بنابراین نارسایی حاد کلیه یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی و همیشه یک وضعیت اورژانسی است.
نارسایی حاد کلیه به ویژه در افرادی که مراقبت های ویژه در بیمارستان دریافت می کنند شایع است: تا 39 درصد از تمام بیماران مراقبت های ویژه تحت تأثیر قرار می گیرند. در اصل، نارسایی حاد کلیه - بر خلاف نارسایی مزمن کلیه - برگشت پذیر است. این بدان معنی است که کلیه ممکن است پس از از دست دادن عملکرد حاد تقریباً کامل بهبود یابد. با این حال، این مورد برای همه مبتلایان صادق نیست.
علائم نارسایی حاد کلیه چیست؟
علائم نارسایی حاد کلیه را می توانید در مقاله علائم نارسایی کلیه بخوانید.
نارسایی حاد کلیه: مراحل آن چیست؟
در بیشتر موارد، نارسایی حاد کلیه در چهار مرحله یا مرحله پیشرفت می کند:
- مرحله آسیب (مرحله اولیه): چند ساعت تا چند روز طول می کشد و هنوز هیچ علامتی وجود ندارد.
- اولیگو یا فاز آنوریک: در این مرحله، برون ده ادرار به طور قابل توجهی کاهش می یابد تا زمانی که مقدار کمی (الیگوری) یا تقریباً هیچ ادراری (آنوری) از بدن خارج نشود. این مرحله معمولاً ده روز طول می کشد.
- فاز دیورتیک یا پلی اوریک: با بهبودی کلیه ها، ادرار بیشتری تولید می کنند (تا پنج لیتر یا بیشتر در روز). این مرحله حدود سه هفته طول می کشد که خطر اصلی آن تلفات زیاد آب و الکترولیت های موجود در آن سدیم و پتاسیم است.
- مرحله ریکاوری: در این مرحله آخر که تا دو سال طول می کشد، سلول های کلیه کم و بیش ظرفیت عملکردی خود را به دست می آورند.
پیش آگهی نارسایی حاد کلیه بر این اساس متفاوت است. این بیش از همه به شدت بیماری زمینه ای بستگی دارد. اگر نارسایی حاد کلیه به موقع درمان شود و بیمار به دلیل سایر شرایط از قبل به شدت ضعیف نشود، عملکرد کلیه ممکن است تحت شرایط خاصی بهبود یابد، گاهی اوقات حتی به طور کامل.
با این حال، حدود ده درصد از مبتلایان به طور دائم به دیالیز وابسته هستند. علاوه بر این، خطر بیماری قلبی عروقی پس از نارسایی حاد کلیه افزایش می یابد.
از سوی دیگر، پیش آگهی بدتر است، به ویژه در بیماران مراقبت های ویژه، و مرگ و میر مرتبط با نارسایی حاد کلیه نسبتا بالا و تا 60 درصد است.
علل و عوامل خطر
بسته به علت، پزشکان نارسایی حاد کلیه را به اشکال زیر تقسیم می کنند:
نارسایی کلیه پیش کلیه
نارسایی کلیه پیش کلیه (حدود 60 درصد موارد) به دلیل کاهش جریان خون به کلیه ها است. شایع ترین علت از دست دادن خون و مایعات ناشی از جراحی بزرگ، تصادف یا سوختگی است. تغییرات در جریان خون کلیوی ناشی از برخی داروها (مواد حاجب اشعه ایکس، مهارکننده های ACE یا آنتی بیوتیک ها) نیز گاهی اوقات باعث نارسایی کلیوی پیش کلیوی می شود.
نارسایی کلیه کلیه
نارسایی حاد کلیه (حدود 35 درصد از تمام موارد) ناشی از آسیب مستقیم به بافت کلیه است که معمولاً به دلیل تامین ناکافی اکسیژن است. چنین آسیبی، برای مثال، در نتیجه التهاب، مانند التهاب غیر باکتریایی کلیه (گلومرولونفریت)، التهاب عروقی (واسکولیت) یا لخته شدن خون (ترومبوآمبولی) رخ می دهد.
عفونت کلیه با باکتری (التهاب لگن کلیه) یا ویروس ها (نفریت بینابینی) و همچنین مواد سمی و داروها (به عنوان مثال، آنتی بیوتیک های خاص) نیز در برخی موارد به کلیه ها آسیب می رساند و باعث نارسایی حاد کلیه می شود.
نارسایی کلیه پس کلیوی
علت نارسایی کلیه پس از کلیوی (حدود پنج درصد از موارد) انسداد خروج ادرار است. به عنوان مثال، سنگ کلیه، تومورها، ناهنجاری های مادرزادی و بزرگ شدن پروستات با خروج ادرار تداخل می کنند و در نتیجه باعث نارسایی حاد کلیه می شوند.
معاینات و تشخیص
برای تشخیص نارسایی حاد کلیه و تعیین علت احتمالی، پزشک سابقه پزشکی بیمار را می گیرد و معاینات مختلفی را انجام می دهد:
آزمایش خون
علاوه بر این، تغییراتی در نمک های خون به ویژه افزایش سطح پتاسیم وجود دارد. شمارش خون و سایر مقادیر خونی (مانند مقادیر کبد، پروتئین واکنشگر C و غیره) نیز نشانه های مهمی از نارسایی حاد کلیه را در برخی موارد ارائه می دهند.
آزمایش ادرار
برای تشخیص "نارسایی حاد کلیه"، تشخیص پروتئین در ادرار بسیار مهم است، که معمولاً در آن وجود ندارد یا به سختی یافت می شود. علاوه بر این، پزشک از جمله میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR)، مقدار ادرار، وزن مخصوص و محتوای نمک ادرار را تعیین می کند.
معاینه سونوگرافی
هنگام معاینه فردی مشکوک به نارسایی حاد کلیه، معاینه سونوگرافی (سونوگرافی) کلیه ها و مجاری ادراری معمول است. اگر نارسایی کلیه پس از کلیوی وجود داشته باشد، انسداد مسبب خروج ادرار (مانند انسداد ناشی از سنگ کلیه) در سونوگرافی قابل تشخیص است. علاوه بر این، در نارسایی حاد کلیه، کلیه ها معمولا بزرگ می شوند.
در برخی موارد، آزمایشات بیشتری برای تعیین علت نارسایی حاد کلیه، مانند عکس برداری با اشعه ایکس از کلیه یا برداشتن نمونه بافت (بیوپسی کلیه) ضروری است.
معیارهای AKIN: چه زمانی نارسایی حاد کلیه وجود دارد؟
- کراتینین در نارسایی حاد کلیوی 0.3 میلی گرم در دسی لیتر افزایش می یابد.
- درصد افزایش کراتینین 1.5 برابر مقدار پایه است.
- یا خروجی ادرار به کمتر از 0.5 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در ساعت برای بیش از شش ساعت کاهش می یابد.
رفتار
پزشکان نارسایی حاد کلیه را به روش‌های مختلفی درمان می‌کنند - بسته به شدت، علل یا بیماری زمینه‌ای. به عنوان مثال، اگر سنگ کلیه با انسداد در جریان ادرار مسئول نارسایی حاد کلیه باشد، باید آنها را خارج کرد. التهاب های باکتریایی را می توان با آنتی بیوتیک ها درمان کرد و داروهای مضر را می توان در دوز کاهش داد. حتی گاهی اوقات لازم است که آنها را به طور کامل قطع کنید.
پزشکان از دست دادن شدید خون و مایعات (مثلاً در اثر تصادف) را با کمک انفوزیون جبران می کنند. تجویز مایعات به شکل دم کرده نیز در دوره ای که کلیه ها در حال بهبودی از نارسایی هستند، مهم است.
اگر نارسایی حاد کلیه (تقریبا) تولید ادرار را به طور کامل فلج کرده باشد، پزشکان دیورتیک ها را نیز تجویز می کنند. اگر این اقدامات عملکرد کلیه را بهبود نبخشد، خون به طور مصنوعی (دیالیز) پاکسازی می شود تا زمانی که کلیه ها دوباره قادر به انجام پاکسازی خون و عملکرد دفعی خود به خود شوند.
تغذیه در نارسایی حاد کلیه
در مقاله تغذیه در نارسایی کلیه می توانید در مورد اینکه چگونه تغذیه می تواند از درمان نارسایی حاد کلیه حمایت کند، مطالعه کنید.
پیشگیری
در اصل نمی توان از نارسایی حاد کلیه جلوگیری کرد. با این حال، در طول و بعد از جراحی بزرگ، پزشکان حجم خون، فشار خون و تعادل مایعات را به دقت کنترل می کنند تا خطر نارسایی حاد کلیوی را کاهش دهند.
بسیاری از داروها باعث آسیب کلیه می شوند و در نتیجه در برخی موارد باعث نارسایی حاد کلیه می شوند. اینها شامل آماده سازی های بدون نسخه مانند مسکن های خاص (به عنوان مثال، پاراستامول، ایبوپروفن، دیکلوفناک) است. بنابراین توصیه می شود در مورد استفاده از دارو با پزشک خود مشورت کنید. این امر به ویژه در مورد افراد مبتلا به بیماری کلیوی موجود و اختلال در عملکرد کلیه صادق است - آنها به ویژه در معرض نارسایی حاد کلیه هستند.
