هموگلوبین چیست؟
هموگلوبین جزء مهم گلبول های قرمز، گلبول های قرمز است. اکسیژن (O2) و دی اکسید کربن (CO2) را متصل می کند و امکان انتقال آنها را در خون فراهم می کند. این در سلول های پیش ساز گلبول های قرمز (پررو اریتروبلاست ها، گلبول های قرمز) تشکیل می شود که عمدتاً در طحال تخریب می شود. در گزارش های آزمایشگاهی، هموگلوبین معمولاً به اختصار "Hb" خوانده می شود و بر حسب گرم در لیتر یا گرم در دسی لیتر (g/L یا g/dL) بیان می شود.
هموگلوبین: ساختار و عملکرد
هموگلوبین یک کمپلکس پروتئینی است که از رنگدانه هِم و بخش پروتئینی گلوبین تشکیل شده است. دارای چهار زیر واحد است که هر کدام دارای یک مولکول هم هستند. هر یک از این مولکول‌های هِم قادر به اتصال یک مولکول اکسیژن است، به طوری که یک کمپلکس هموگلوبین می‌تواند در مجموع چهار مولکول اکسیژن را حمل کند.
هموگلوبین اکسیژن را از هوایی که ما در عروق کوچک ریوی تنفس می کنیم می گیرد، آن را از طریق جریان خون به سراسر بدن منتقل می کند و به سلول های بافت می رساند. هموگلوبین پر از اکسیژن را اکسی هموگلوبین می نامند. هنگامی که تمام مولکول های O2 را آزاد کند، دی اکسی هموگلوبین نامیده می شود. در شکل بدون بار خود، می تواند دی اکسید کربن را در بدن جذب کند و سپس آن را به عروق کوچک ریه بازگرداند. در آنجا CO2 آزاد شده و بازدم می شود.
هموگلوبین جنین
hbaxnumxc
HbA را می توان به زیرگروه های مختلفی تقسیم کرد که یکی از آنها HbA1c است. نقش مهمی در کنترل درمانی دیابت دارد. در مقاله HbA1c می توانید در این مورد بیشتر بخوانید.
چه زمانی هموگلوبین را تعیین می کنید؟
غلظت هموگلوبین جزء استاندارد هر آزمایش خون است. اگر مشکوک به کم خونی یا افزایش گلبول های قرمز خون (پلی گلوبولیا) باشد، ارزش خون Hb از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مقدار Hb در خون همچنین اطلاعات غیر مستقیمی در مورد اختلالات تعادل آب (کم آبی، هیدراتاسیون) ارائه می دهد.
در صورت مشکوک بودن به بیماری های خاص و به عنوان بخشی از برخی معاینات پیشگیرانه، پزشک می تواند از روش های آزمایشی ویژه برای بررسی وجود هموگلوبین در ادرار یا مدفوع نیز استفاده کند. به عنوان مثال، هموگلوبین در ادرار بالاتر از یک غلظت مشخص، شواهدی از جمله موارد زیر را ارائه می دهد:
- پوسیدگی گلبول های قرمز خون (همولیز)
- بیماری های کلیوی (کارسینوم، سل کلیوی و غیره)
- خونریزی در دستگاه ادراری
چه زمانی سطح هموگلوبین طبیعی است؟
چه زمانی مقدار هموگلوبین کاهش می یابد؟
کاهش مقادیر آزمایشگاهی (Hb کمتر از 14 گرم در دسی لیتر در مردان یا کمتر از 12 گرم در دسی لیتر در زنان) نشان دهنده کم خونی است. با این حال، این به تنهایی دلیل کم خونی را نشان نمی دهد: برای این کار، سایر پارامترهای گلبول قرمز باید تعیین شوند، به عنوان مثال، تعداد گلبول های قرمز، هماتوکریت، MCV و MCH. نمونه هایی از بیماری های کم خونی عبارتند از:
- کم خونی فقر آهن (شایع در زنان جوان)
- اختلالات سنتز زنجیره های گلوبین (تالاسمی، بیماری سلول داسی شکل).
- بیماری های مزمن (به عنوان مثال، سرطان، التهاب مزمن یا بیماری های عفونی)
- کمبود اسید فولیک یا کمبود ویتامین B12
کاهش هموگلوبین همچنین با خونریزی حاد رخ می دهد زیرا بدن قادر به ساخت گلبول های قرمز جدید به سرعت کافی نیست.
هیدراتاسیون بیش از حد (هیپر هیدراتاسیون) همچنین منجر به کاهش مقدار Hb در یافته های آزمایشگاهی می شود. با این حال، این فقط یک کمبود نسبی است. محتوای Hb در بدن به طور کلی ثابت می ماند، اما حجم خون افزایش می یابد و باعث کاهش غلظت Hb می شود. به اصطلاح این یک کم خونی رقیق کننده است. هیدراتاسیون بیش از حد رخ می دهد، به عنوان مثال، زمانی که محلول های انفوزیون به سرعت یا در زمینه نارسایی کلیه عرضه می شود.
اطلاعات بیشتر: هموگلوبین بسیار پایین است
چه زمانی هموگلوبین بالا می رود؟
مقدار هموگلوبین بالا اغلب نشانه افزایش تعداد گلبول های قرمز خون است. در پزشکی به این حالت چند گلوبولی می گویند. از جمله در موارد زیر رخ می دهد:
- پلی سیتمی ورا (تکثیر پاتولوژیک سلول های خونی مختلف)
- کمبود مزمن اکسیژن (بیماری های قلبی یا ریوی و همچنین اقامت طولانی مدت در ارتفاعات)
- تامین مستقل یا خارجی EPO (در زمینه بیماری های کلیوی یا دوپینگ)
در صورت کمبود مایعات در بدن (کم آبی) مقدار Hb نیز می تواند بسیار بالا باشد. در این مورد، مشابه کم خونی رقیق، صرفاً افزایش نسبی گلبول های قرمز خون است که با تامین مایع جبران می شود.
اگر مقدار هموگلوبین تغییر کند چه باید کرد؟
انحراف جزئی از مقدار استاندارد Hb معمولاً بی ضرر است. با این حال، مقادیر هموگلوبین تغییر یافته نیز در زمینه بیماری های مختلف رخ می دهد که نیاز به توضیح بیشتر دارد.
اگر مقدار هموگلوبین بالا شواهدی از چندگلوبولیا ارائه دهد و این امر تأیید شود، به دلیل خون چسبناک تر، خطر انسداد عروق افزایش می یابد. پلی گلوبولیا سپس با فلبوتومی درمان می شود و پزشک به طور مرتب هموگلوبین را بررسی می کند.
